روش حل تعارض حقوق فردی و منافع جمعی در رویه قضایی دادگاه اروپایی حقوق بشر

نویسندگان

1 استادیار حقوق عمومی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 استادیار حقوق عمومی، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

چکیدهبا آنکه دو مفهوم حق و مصلحت از جمله عناصر کلیدی‌ گفتمان سیاسی، اخلاقی و حقوقی اکثر کشورهای دنیا بوده و بر ادبیات حقوقی و سیاسی جامعه معاصر ایرانی نیز سایه افکنده‌اند، بروز حدی از تنش میان اقتضائات تضمین آنها در عمل، به دلیل واقعیت تکثر انگاره‌های ارزشی و تزاحم ادعاهای متعارض مادی، امری گریزناپذیر بوده و حل این تنش، بخش عمده‌ای از تلاش نظریه‌پردازان فلسفه سیاسی و حقوقی مدرن را به خود معطوف داشته است. مسئله دشوار حل تعارضات مجادله‌آمیز میان حقوق و آزادی‌های فردی و مصالح و منافع جمعی، همچنین چالشی بزرگ فراروی محاکم قضایی کشورها در سراسر دنیا از گذشته دور تا کنون بوده است. در این میان دادگاه اروپایی حقوق بشر متدلوژی سه‌مرحله‌ای را برای حل تعارضات مذکور ایجاد نموده و تلاش کرده است تا با اعمال آزمون‌های سه‌گانه نظریه بالانس بر پرونده‌های گوناگون، رویه‌ای متلائم برای حل تعارض حقوق فردی و منافع جمعی به‌وجود آورد.    در این نوشتار کوشیده‌ایم تا با رویکردی توصیفی تحلیلی، ضمن مطالعات پرونده‌محور، روش به‌کار گرفته شده توسط قضات دادگاه اروپایی حقوق بشر برای حل تعارضات مزبور را بررسی نموده و رویه یک‌دست، هماهنگ و یکپارچه دادگاه مزبور را از خلال آرا صادره  از سوی این دادگاه به تصویر کشیم. تأمل در خصوص معیارهای به‌کار رفته توسط دادگاه اروپایی برای حل تعارض، بی‌گمان گواهی است بر این مدعا که دادگاه مذکور با اتخاذ یک نظریه زیربنایی منسجم در خصوص نسبت حق و مصلحت با عنوان نظریه بالانس به حل تعارضات حادثه میان حقوق و آزادی‌های فردی و منافع و مصالح جمعی پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.......

340
نتیجه گیری
بررسی شیوه به کار رفته توسط دادگاه اروپایی حقوق بشر برای بررسی تعارضات رخ داده میان
حقوق و آزادی های فردی و منافع و مصالح جمعی مثبت این مدعا است که دادگاه مزبور
مجموعه ای یکدست و منسجم از قواعد حل تعارض را ایجاد نموده و در پرونده های مختلف،
رویه هماهنگ و متلائمی را که خود حاکی از اتخاذ نظریه زیربنایی منسجمی از سوی این دادگاه
در خصوص نسبت میان حقوق فردی و مصالح جمعی است به وجود آورده است. ضوابط و
معیارهای دادگاه اروپایی برای حل تعارضات مرتبط را می توان در آزمون های سه گانه نظریه
بالانس، تحت عنوان مناسبت، ضرورت و تناسب جستجو نمود. با این همه بایستی خاطرنشان
ساخت واگذاری حاشیه تشخیص گسترده به دولت ها برای تعیین مصادیق مصلحت عمومی و
تأکید دادگاه بر این مسئله که تشخیص مقامات ملی کشورها انعکاس اتوماتیکمان مصلحت
عمومی است، نقد جدی بسیار مهمی است که بر عملکرد دادگاه اروپایی حقوق بشر در حل
تعارضات حقوق فردی و منافع جمعی وارد به نظر م یآید.
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 77 روش حل تعارض حقوق فردی و منافع جمعی در رویه قضایی ...
341
فهرست منابع
الف) فارسی
مقالات
1. بودنهایمر، ادگار، درآمدی بر تئوری مصلحت عمومی، ترجمه: محمد راسخ، حق و
مصلحت؛ مقالاتی در فلسفه حقوق، فلسفه حق و فلسفه ارزش، تهران: انتشارات طرح نو،
.1387
2. بیات کمیتکی، مهناز و بالوی، مهدی، بازخوانی دکترین مصلحت دولت در پرتو
. نظریه تعادل، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال هفدهم، شماره 47 ، تابستان 1394
3. راسخ، محمد و بیات کمیتکی، مهناز، حق و مصلحت در ترازوی عدالت، مجله تحقیقات
.1391 ، حقوقی، شماره 8
4. ویژه، محمدرضا، مفهوم تعهدات مثبت در رویه دیوان اروپایی حقوق بشر، مجله
.1383 ، الهیات و حقوق، شماره 13
ب) انگلیسی
کتب
5. Alexy, R., A Theory of Constitutional Rights, Oxford: Oxford
University Press, 2002.
6. Beatty, D. M., The Ultimate Rule of Law, New York: Oxford University
Press, 2004.
7. Currie D. P., The Constitution of the Federal Republic of Germany,
Chicago: University Chicago Press, 1994.
8. Freeman, M, Human Rights: An Interdisciplinary Approach, Cambridge:
Polity Press, 2002.
9. Letsas, G., A Theory of Interpretation of the European Convention on
Human Rights, Oxford: Oxford University Press, 2007.
10. Leys, W. A. R. and Perry, C.M., Philosophy and the Public
Interest, Committee to Advance Original Work in Philosophy,
1959.
11. Posner, R. A. (2003), Law, Pragmatism and Democracy, Cambridge:
Harvard University Press, 2003.
12. Taylor, Ch., Philosophy and Human Sciences, Philosophical Paper 2,
New York: Cambridge University Press, 1985.
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 77 روش حل تعارض حقوق فردی و منافع جمعی در رویه قضایی ...
342
مقالات
13. Aleinikoff, T. A., “Constitutional Law in the Age of Balancing”, Yale
Law Journal, Vol. 96, 1987, (pp 943-72).
14. Alexy, R., “The Construction of Constitutional Rights”, Law & Ethics of
Human Rights, Vol. 4, 2010, (pp 20- 46).
15. Bharak, A., “Proportionality and Principled Balancing”, Law & Ethics of
Human Rights, Vol. 4, 2010, (pp 2- 21).
16. Fallon, R. H., “Individual Rights and the Powers of Government”,
Georgia Law Review, Vol. 27, 1993, (pp 317-362).
17. Gardbaum, S., “A Democratic Defense of Constitutional Balancing”,
Law & Ethics of Human Rights, Vol. 4, 2010, (pp 47-81).
18. Gardbaum, S., “Limiting Constitutional Rights”, UCLA Law Review,
Vol. 54, 2007, (pp778-803).
19. Kumm, M., “Constitutional Rights as Principles: On the Structure and
Domain of Constitutional Justice”, International Journal of
Constitutional Law, Vol. 2, 2004, (pp 574, 592).
20. Kumm, M., “Political Liberalism and the Structure of Rights: On the
Place and Limits of the Proportionality Requirement”, Law, Rights and
Discourse: The Legal Philosophy of Robert Alexy, (ed.) George
Pavlakos, Oxford: Hart Publishing, 2007, (pp 119-141).
21. Law, D., “Generic Constitutional Law”, Minnesota Law Review, Vol.
89, 2005, (pp 651-751).
22. Luban, D. and Goldstone R., “The Tension between Combating
Terrorism and Protecting Civil Liberties”, Human Rights in the War on
Terror, (ed.) Ashby Wilson, Cambridge: Cambridge University Press,
2005, Ibid, (pp 238-259).
23. Luban, D., “Eight Fallacies about Liberty and Security”, Human Rights
in the War on Terror, (ed.) Ashby Wilson, Cambridge: Cambridge
University Press, 2005, (pp 224-237).
24. Macintyre, A., “On Democratic Theory”, Canadian Journal of
Philosophy, Vol. VI, 1976, (pp 147-183).
25. Mathews, J., Sweet, A. S., “All Things in Portion? American Rights
Review and the Problem of Balancing”, Emory Law Journal, Vol. 60,
2011, (pp 797-875).
26. Meyerson, D., “Why Courts Should Not Balance Rights against the
Public Interest”, Melbourne University Law Review, Vol. 31, 2007, (pp
801- 830).
27. Rivers, J., “Proportionality and Variable Intensity of Review”,
Cambridge Law Journal, Vol. 65, 2006, (pp 174- 180).
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 77 روش حل تعارض حقوق فردی و منافع جمعی در رویه قضایی ...
343
28. Ryssdal, R., “Opinion: The Coming Age of the European Convention on
Human Rights”, European Human Rights Law Review, Vol. 18, 1996,
(pp 26-61).
29. Sales, Ph., Hooper, B., “Proportionality and the Form of Law”, Law
Quarterly Review, Vol. 119, 2003, (pp 420- 461).
30. Sweet, A. S., Mathews, J., “Proportionality, Balancing and Global
Constitutionalism”, Columbia Journal of Transnational Law, Vol. 47,
2008, (p134).
31. Teson, FR, “Liberal Security”, Human Rights in the War on Terror, (ed.)
Ashby Wilson, Cambridge: Cambridge University Press, 2005, (pp 391-
432).
32. Tsakyrakis, S., “Proportionality: An Assault on Human Rights?”,
International Journal of Constitutional Law, Vol. 7., 2009, (pp 470-
500).
33. Van Gerven, W., “The Effect of Proportionality on the Actions of
Member State of the European Community: National Viewpoints from
Continental Europe”, Principle of Proportionality in the Laws of
Europe, (ed.) Evelyn Ellis, Oxford: Hart Publishing, 1999, (pp 38- 69).
34. Waldron, J., “Security and Liberty: the Image of Balance”, Journal of
Political Philosophy, Vol. 11, 2003, (pp 191-210).
35. Webber, Grégoire C. N., “Proportionality, Balancing, and the Cult of
Constitutional Rights Scholarship”, Canadian Journal of Law and
Jurisprudence, Vol. XXIII, 2010, (pp 132-180).
پرونده ها
36. Arrowsmith v. the United Kingdom, Commission’s report of 12 October
1978, No. 7050/75, Decisions and Reports [DR] 19.
37. Arslan v. Turkey, Judgment of 8 July 1999, Series A, No. 23462/94.
38. C. v. the United Kingdom, Commission decision of 15 December 1983,
No. 10358/83.
39. Chahal v. The United Kingdom, Judgment of 15 November 1996, Series
A, No. 22414/93.
40. Dennis v. United States, 1951, No. 341 U.S. 494.
41. Fayed v. the United Kingdom, Judgment of 21 September 1994, Series
A, No. 294-B.
42. Folgerø and Others v. Norway, Judgment of 29 June 2007, Series A, No.
15472/02.
43. Goodwin v. the United Kingdom, Judgment of 27 March 1996, Reports
1996-II.
44. Holy Monasteries v. Greece, Judgment of 9 December 1994, Series A,
No. 301-A.
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 77 روش حل تعارض حقوق فردی و منافع جمعی در رویه قضایی ...
344
45. James and Others v. the United Kingdom, judgment of 21 February
1986, Series A, No. 98.
46. Kalaç v. Turkey, Judgment of 1 July 1997, Reports of Judgments and
Decisions 1997-IV.
47. Kjeldsen, Busk Madsen and Pedersen v. Denmark, Judgment of 7
December 1976, Series A, Nos. 5095/71; 5920/72; 5926/72.
48. Leyla Şahin v. Turkey, Judgment of 10 November 2005, series A, No.
44774/98.
49. Murray v. The United Kingdom, Judgment of 28 October 1994, Series
A, No 14310/88.
50. Pressos Compania Naviera S.A. and Others v. Belgium, Judgment of 20
November 1995, Series A, No. 332.
51. Refah Party and Others v. Turkey, Jugment of 31 July 2001, Series A,
Nos. 41340/98, 41342/98, 41343/98 and 41344/98.
52. Sporrong and Lönnroth v. Sweden, Judgment of 23 September, 1982,
Series A, No. 52.
53. Sürek and Others v. Turkey, Judgment 8 Julay of 1999, Series A, Nos.
23927/94 and 24277/94.
54. The Former King of Greec and Others v. Greec, Judgment of 23
Novamber 2000, Series A, No. 25701/94.
55. United Communist Party of Turkey and Others v. Turkey, Judgment of
30 349. January 1998, Reports of Judgments and Decisions 1998-I.
56. Vogt v. Germany, Judgment of 26 September 1995, Series A, No.
17851/91.