1 مفهوم قانون در عصر مشروطه: نویسندگان متقدم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد حقوق عمومی و فلسفه حقوق، دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

مفهوم قانون نزد نویسندگان متقدم عصر مشروطه، از مفاهیم بنیادین و در عین حالدغدغه آمیز بوده است. این مفهوم از بستری برمیخاست که سلطه نظام سلطنتی مطلقهاز یک سو، و قرائت محافظه کار و سنتی شرع گرا از سوی دیگر، امکان ایجاد و استقرارعملی قانون را در معنای حقیقی خود، با مصلحت اندیشیها و گاه تلفیقاتی ناراست همراهگردانیده بود. از میان حضور دو گفتار ریج در آن زمان ؛ یعنی عرف ناشی از رفتاردلبخواهانه شاه و کارگزاران او، و شرعی که حاملان آن، حوزه عمومی تفکر را برعهدهداشتند، این شرع بود که به عنوان تنها ضابطه موجود، داعیه انحصاری وجود قانون راداشت. در نتیجه به نظر میرسد مهمترین مشکل در ایجاد و بسط مفهوم جدید قانون درایران آن زمان، اثبات وجود و یا عدم وجود نسبت میان قانون و شرع بوده است . قانو نیکه در ذهن نویسندگان متقدم مشروطه با الزاماتی چون لزوم وضع بشری، انعکاس ارادهعموم و تغییرپذیری همراه گردیده بود.

عنوان مقاله [English]

The Concept of Law in the Age of IranianConstituationalism: Early Writers

چکیده [English]

The concept of law has been one of the fundamental, though controversial,concepts for early constitutional writers. This concept was discussed in acontext in which the absolute monarchy, on one hand, and the conservativeand traditional shari'a-based religion, on the other, had intermingled thepossibility of building and establishing the law in its strict sense withpolitical considerations and sometimes incorrect readings. There alreadyexisted two normative systems: the conventional system of the monarchyand its bureaucracy and the shari'a. The latter one of course had put forwardthe exclusive claim on the concept of law. In result, it seemed that the mostimportant problem in the way of building and developing the modern law inIran at that time was the very problem of relationship between law andshari'a. Early constitutional writers on the concept of law, however, believedin the following basic requirements of a modern law: humanly enacted,reflecting the public will and being flexible.Keywords: the Concept of Law, Constitutionalism