چرایی و چگونگی تعیین قانون حاکم بر مسئولیت مدنی

نویسنده

رئیس دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

چکیده

چکیدهقانون مدنی، با وجود تعیین قاعده حل تعارض برای دست ههای احوال شخصی، قراردادها، اموال و شکل اسناد، در مورد مسئولیتهای بدون قرارداد سکوت کرده است. آیا از اینسکوت باید نتیجه گرفت که مسئولیتهای بدون قرارداد نیاز به قاعده حل تعارض قوانین نداشته و بنابراین دادگاه در مورد دعاوی مسئولیت مدنی، چه عنصر خارجی داشته باشندچه نداشته باشند، باید قانون ایران را اعمال کند؟ یا اینکه قاعده حل تعارض وجود دارد و آن همان اصل سرزمینی بودن قوانین است؟ یعنی دادگاه ایران، اصل مزبور را قاعده حلتعارض قوانین تلقی م یکند و قانون ایران را در مورد مسئولیت مدنی اعمال میکند؟ در مقاله حاضر تلاش شده تا نشان داده شود که هی چیک از این دو برداشت درست باید قاعده حل ،« دست ههای ارتباط » نیست و مسئولیتهای بدون قرارداد همچون سایرتعارض داشته باشد و در سکوت قانو نگذار، رویه قضایی و دکترین میتواند و باید این نقیصه را بر طرف کند. این مسئله چرایی تعیین قانون حاکم بر مسئولیت مدنی است.اما در مورد چگونگی تعیین قانون حاکم بر مسئولیت مدنی، با وجود اینکه نظام ای شناخته شده حقوقی در طی دورانهای طولانی، قانون محل وقوع عمل زیا نبار را حاکم بر مسئولیت مدنی شناختهاند، اما اخیرا به نقش حاکمیت اراده در تعیین قانون حاکم توجه ویژه مبذول شده و حق نیز همین است. در عین حال، در فقدان تو افق طرفین، قانون محل وقوع، همچنان بهترین راه حلها است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

1

چکیده [English]

The Iranian civil code contains different conflict of law rules forpersonal status, contracts, property and the form of documents, but itdoes not contain any rule for non-contractual obligations, or civilresponsibilities. Does this silence means that civil responsibilities donot need to have any rule governing conflict? And then, should thecourts apply the Iranian law in these cases or should they apply theprinciple of territoriality according to the conflict of laws rule? Thepurpose of the present article is to demonstrate that such approaches are notcorrect and we do have any particular rule of conflict that is applicable for civilresponsibility. Hence, it is the task of doctrine and jurisprudence to identify theappropriate rule. A study of various approaches taken by different legalsystems illustrates that they generally apply the lex loci delicti while, morerecently, the freedom of choice of the parties to dispute has been accepted byEuropean Parliament. We share this approach and believe that the rule of thelex loci delicti is the best solution if the parties of dispute have not reachedan agreement on the law applicable to cases relating to civilresponsibility.Keywords: Applicable law, non-contractual obligations, Civilresponsibility, Rome Regulation II.

الف) فارسی
. 1. ارفع نیا، دکتر بهشید؛ حقوق بین الملل خصوصی (جلد دوم)، انتشارات بهتاب، 1379
. 2. الماسی، دکتر نجاد علی؛ حقوق بینالملل خصوصی، نشر میزان، 1382
3. الماسی، دکتر نجاد علی و میرحسینی، مجید؛ حاکمیت اراده در تعیین قانون حاکم بر
مسئولیت مدنی در مقررات متحدالشکل روم دو و حقوق ایران، فصلنامه حقوق
.1391 ، خصوصی، ش 17
4. جعفری لنگرودی، دکتر محمد جعفر؛ مجموعه محشای قانون مدنی (علمی، تطبیقی،
. تاریخی)، گنج دانش، چ دوم، 1382
5. سلجوقی، دکتر محمود؛ حقوق بینالملل خصوصی (جلد دوم )، نشر میزان، چ سوم،
.1385
6. شریعت باقری، دکتر محمد جواد؛ حاکمیت اراده بر قراردادهای بین المللی خصوصی، فصلنامه
.1391 ، دیدگاه های حقوق قضایی، ش 58
7. شهیدی، دکتر مهدی؛ قواعد ایرانی تعیین قانون حاکم بر قرارداد ، اندیشه های
. حقوقی، انتشارات مجد، چ دوم، تهران، 1387
8. شیخ الاسلامی، دکتر سید محسن، حقوق بینالملل خصوصی ، کتابخانه گنج دانش،
.1384
9. صالحی ذهابی، جمال؛ مسئولیت مدنی و قانون حاکم بر آن در تعارض قوانین،
. مجله صنعت بیمه، پاییز 1381 ش 67
. 10 . عامری، جواد؛ حقوق بینالملل خصوصی، انتشارات آگاه، 1362
. 11 . قاسم زاده، دکتر مرتضی؛ مبانی مسئولیت مدنی، نشر میزان، 1383
12 . کاتوزیان، دکتر ناصر؛ حقوق مدنی، ضمان قهری - مسئولیت مدنی ، انتشارات
. دانشگاه تهران، 1369
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 72 چرایی و چگونگی تعیین قانون حاکم بر مسئولیت مدنی
95
13 . کاتوزیان، دکتر ناصر؛ قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی ، نشر دادگستر، تهران، چ
. پانزدهم، 1386
. 14 . نصیری، دکتر محمد؛ حقوق بینالملل خصوصی، مؤسسه انتشارات آگاه، 1380
ب) لاتین
15. C. Emanuelli,Droit international privé québécois, Montreal, Wilson &
Lafleur, 2001.
16. Cheshire & North’s, Private International Law, eleventh edition,
Butterworths, London, 1987.
17. Gutmann, Daniel, Droit international privé, Dalloz, 2009.
18. Loussouarn, Yvon et Bourel, Pierre, Droit international privé, Dalloz,
1988.
19. Mayer, Pierre; Heuze, Vincent, Droit international privé, Montchrestien, 9 eme edit.,
Paris, 2007