بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات توسط شورای نگهبان: تأملی دیگر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

چکیده
در میان موضوعات و مراحل تحت نظارت در جریان انتخابات، بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات از اهمیت به سزایی برخوردار است. وجود یک نظام نظارتی قانونمند و بی طرف بر داوطلبی، از یک طرف، ضامن تنوع اندیشه‌ها و گروه‌های مختلف سیاسی، برابری و رقابتی بودن مشارکت سیاسی در انتخابات بوده؛ و از طرف دیگر مانع ورود اشخاص فاقد شرایط قانونی و همچنین افزایش غیر منطقی داوطلبان (که به خودی خود می تواند انتخاب رای دهندگان را با دشواری‌هایی مواجه سازد) می‌گردد. نظارت بر انتخابات در ایران، به رغم پذیرش اصل نظارت، از گذشته تا کنون (به جز دوره های ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری و مجلس) مناقشات سیاسی حقوقی گسترده ای را به ویژه در خصوص نظارت بر صلاحیت داوطلبان با خود به همراه داشته است. نوک پیکان بیشتر انتقادات به سمت مرجع ناظر یعنی شورای نگهبان و نوع ارزیابی صلاحیت داوطلبین ( اصطلاحاً نظارت استصوابی) بوده است. این در حالی است که به نظر می رسد مساله و چالش اصلی در این نظارت، برخی شرایط سیاسی، اعتقادی و اخلاقی قانونی پیش بینی شده برای نامزدهاست. در واقع، این شرایط به دلیل کلی و مبهم بودن و یا با جهت گیری های خاص سیاسی- مذهبی، امکان اعمال سلیقه های شخصی و گروهی مرجع ناظر را فراهم ساخته،  و به تبع آن، بخش قابل توجهی از اندیشه ها، اشخاص و گروه ها را از نامزدی و رقابت (و به نحو کلی از مشارکت سیاسی موثر) باز می دارد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

تاملی دیگر در بررسی شورای نگهبان قانون اساسی نسبت به صلاحیت نامزدهای انتخابات

نویسنده [English]

  • اسداله یاوری
دانشگاه شهید بهشتی
چکیده [English]

 
The screening of the eligibility of candidates in the election by the guardian Council: A different approach
Asadollah YAVARI (Assistant Professor of Law, Shahid Beheshti University)
Abstract
Among the issues and different levels of supervision in an election, scrutiny the candidates’ competence is very important. A regulated and impartial system of supervision, on one hand, guarantees pluralism in thoughts and the presence of different political groups, as well as equal electoral competition. On the other hand, this supervision prevents the presence of people who do not have the legal required conditions and an unreasonable increase in the number of candidates (which would put the voters in trouble). Despite of the acceptance of the supervision principle in Iran, there are political controversial discussions on candidates’ competence supervision except in the first rounds of presidential and parliament elections. Most of the criticisms are about supervision reference i.e Guardian Council. While, it seems that the challenging point in this respect concerns to some political, beliefs and moral factors of competence for candidates. Indeed, as the generality and ambiguity and maybe biased for special tendency of these conditions, it is possible that the supervision reference’s taste will be applied and notable thoughts, people and groups which are different be rejected in the competition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Election
  • Candidate
  • eligibility scrutiny
  • Guardian Council
فهرست منابع
الف) منابع فارسی
کتاب
1. امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد 6، انتشارات اسلامیه، 1356.
2. کاتوزیان، ناصر؛ قانون مدنی در نظم کنونی، نشر میزان، چاپ سوم، 1383 .
3. مرندی مرتضی، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، انتشارات پارسیان، 1382.
4. مصباح یزدی محمد تقی؛ پرسشها و پاسخها، جلد 3، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1378.
5. هدایت‌نیا فرج‌الله؛ کاویانی، محمدهادی، بررسی فقهی حقوقی شورای نگهبان، مرکز نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
6. یاوری، اسدالله؛ مرادی برلیان، مهدی؛ مهرآرام، پرهام، اصول و معیارهای تفسیر قضایی در حقوق عمومی، پژوهشگاه قوۀ قضاییه، 1396.
مقاله
7. اطاعت، جواد، «انتخابات و نظارت شورای نگهبان»، نشریۀ حقوق اساسی، سال دوم، 1382، شمارۀ 2.
8. تقی‌زاده جواد، «شرایط عام انتخاب‌پذیری سیاسی»، پژوهشنامۀ حقوق و علوم سیاسی، پاییز-زمستان 1385، شماره‌های 2 و 3.
9. تقی‌زاده جواد، «شرایط خاص انتخاب‌پذیری سیاسی»، نشریۀ حقوق اساسی، 1385، شماره‌های 6 و 7.
10. خاتمی، سید محمد، «پاسخی تحلیلی به ایرادات شورای نگهبان راجع به لایحه اصلاح قانون انتخابات مجلس»، نشریۀ حقوق اساسی، 1382 شمارۀ 2.
11. محمدی ری شهری، محمد، «نظارت مفهومی جز استصواب ندارد»، روزنامۀ جمهوری اسلامی، 2 خرداد1387 .
12. مهری، قربانعلی، «تأملی بر جنبه‌های حقوقی نظارت شورای نگهبان در انتخابات»، روزنامۀ کیهان، 25 آذر 1386، شمارۀ 18975.
13. موسی‌زاده، ابراهیم، «نظارت انتخاباتی»، مجلۀ حکومت اسلامی، سال 13،1387، شمارۀ 2.
14. هاشمی، سیدمحمد، «نظارت شورای نگهبان انضاباطی است، نه استصوابی و نه اطلاعی» ( مجموعه مقالات) نشر افکار، 1380.
 
 
 
ب) منابع خارجی
15. Boneo, Horacio, « Observation of Elections », Rose, Richard, éd., International Encyclopedia of Elections, Washington, Congressional Quarterly Press, 2000.
16. Commission européenne pour la démocratie par le droit (Commission Venise) ; Code de bon conduite en matière électorale, Conseil de l’Europe, Strasbourg, le 23 mai 2003.
17. Réseau mondial d’observateurs nationaux des élections (GNDEM), Déclaration des principes internationaux pour l’observation et la surveillance impartiales des élections par les organisations citoyennes et Code de conduite à l’usage des citoyens observateurs et superviseurs impartiaux des élections, 21 p., commémorées par l’ONU le 3 avril 2012.