ممنوعیت استفاده از سلاح‌های شیمیایی در قامت قاعده آمره بین‌المللی در پرتو گزارش‌های کمیسیون حقوق بین‌الملل درباره قاعده آمره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری حقوق بین الملل عمومی ، دانشکده حقوق الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران ایران

2 استادیار گروه حقوق عمومی و بین المللی دانشکده حقوق و الهیات و علوم سیاسی واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران ایران

چکیده

حقوق بین‌الملل برخی قواعد از جمله منع شکنجه و نسل‌کشی را به عنوان قاعده آمره بین‌المللی شناسایی کرده و هر توافق معارض با آن را باطل و بی‌اثر شمرده و هر فعل مغایر با این قواعد را جنایت قلمداد کرده است. با این حال، حقوق بین‌الملل کماکان مبتنی بر منافع و اراده دولت‌هاست. از این رو،جامعه بین‌المللی نه‌تنها از تعیین مصادیق بلکه که از تعریف بی‌ابهام و دقیق قواعد آمره نیز باز مانده است. مسلم است که هنوز یک سلسله اوامر و نواهی بین‌المللی وجود دارند که گرچه به عنوان یک قاعده آمره بین‌المللی اعلام نشده‌اند ولی اوصاف و ویژگی‌های قاعده آمره بین‌المللی را دارند و با معیارهای آن نیز منطبق هستند که یکی از آن‌ها ممنوعیت استفاده از سلاح‌های شیمیایی است. وجه مشترک قاعده منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی با قواعدی از قبیل منع شکنجه در این است که تمامی آن‌ها اعمال شنیعی را منع کرده‌اند که وجدان انسانی تحمل رخ دادن آن‌ها را ندارد. بر این اساس، مقاله حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا می‌توان مدعی اعتلای قاعده منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی به مرتبه قاعده آمره شد؟در حال حاضر گرچه قاعده منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی به صراحت به عنوان قاعده آمره شناسایی نشده است ولی منطبق بر معیارها و همچنین و ویژگی‌ها قاعده آمره بین‌المللی به نحو مندرج در کمسیون حقوق بین‌الملل درسال ۲۰۱۷ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Prohibition of Use of Chemical Weapons as a Peremptory Norm of International Law in the Light of International Law Commission Reports on Jus Cognes

نویسندگان [English]

  • Akbar Zare 1
  • صابر صابر 2
1 PhD candidate in, Science and Research branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran, Department of International Law
2 assistan law
چکیده [English]

Certain norms of international law which are peremptory in nature such as prohibition of torture and genocide has been recognized as jus cognes by international society and any conflicting rule is declared as void. However, international law has its root in State wills as always. Thus, international society has not managed to enumerate examples of its peremptory rules but also to define its concept without any ambiguity. It is evident that there are some rules such as prohibition of use of chemical weapons which are not declared as peremptory rules but their general nature resample to peremptory rules and meet the criterion of peremptory rules of international law. Common feature of rule the rule prohibiting use of chemical weapons with the rules such as prohibition of torture is that all of these kind of rules prohibit heinous acts which cannot be tolerated by Conscience of any human being. This article seeks to answer the question that whether the rule of prohibition of use of chemical weapons is a peremptory rule. Although, the rule has not expressly been declared as a peremptory rule, but it is in conformity with the criterion and elements of general nature of the rule as embodied in the report of international law commission in 2017.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jus cognes
  • Prohibition of use of chemical weapons
  • War crimes
  • Values and interests of international society

مراجع

  1. فهرست منابع

    الف) منابع فارسی

    کتاب

    1. فلسفی، هدایت الله، حقوق بین‌الملل معاهدات، تهران: نشر نو، 1379.
    2. فلسفی، هدایت الله، صلح جاویدان و حکومت قانون، تهران: فرهنگ نشر نو،1390.

    مقاله

    1. اردلان، اسعد، سلاح‌های شیمیایی و حقوق بین‌الملل، فصلنامه سیاست خارجی، 1389، سال بیست و چهارم، شماره 4.
    2. پهلوان، عباس، مسئولیت بین‌المللی دولت‌های کمک‌کننده به عراق در جنگ تحمیلی با تأکید بر ارسال و تجهیز تسلیحاتی شیمیایی، در مجموعه مقالات همایش بین‌المللی احقاق حقوق قربانیان کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ عراق با ایران در مراجع ملی و بین‌المللی، به اهتمام سید قاسم زمانی،1396، تهران: شهر دانش.
    3. رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین و همکاران، تأملی بر وضعیت حقوقی دولت‌ها در استناد به مسئولیت بین‌المللی دولت با تأکید بر قضیه صید نهنگ (استرالیا علیه ژاپن)، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، 1396،دوره نهم، شماره دوم.
    4. رنجبریان، امیرحسین، پویایی حقوق بین‌الملل و پایایی شکنجه، فصلنامه حقوق،1387، دوره 38، شماره 1.
    5. زمانی، سید قاسم، جایگاه قاعده آمره در میان منابع حقوق بین‌الملل، مجله حقوقی بین‌المللی،1377، دوره 16، شماره 22.
    6. زمانی، سید قاسم، تأملی بر حکم دادگاه استیناف شهر لاهه (مورخ 9 می 2007) در مورد معاونت در کاربرد سلاح‌های شیمیایی توسط عراق، مجله حقوقی،1386، شماره 37.
    7. زمانی، سید قاسم، تلازم میان مسئولیت دولت و فرد در قبال جنایات بین‌المللی در جنگ شیمیایی عراق علیه ایران،در مجموعه مقالات همایش بین‌المللی احقاق حقوق قربانیان کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ عراق با ایران در مراجع ملی و بین‌المللی، به اهتمام سید قاسم زمانی،1396، تهران: شهر دانش.

    10. عبدالمالکی، مهدی و نوری، ولی‌الله، دیوان کیفری بین‌المللی، حاکمیت قانون و استفاده از سلاح‌های شیمیایی در جنگ عراق علیه ایران، در مجموعه مقالات همایش بین‌المللی احقاق حقوق قربانیان کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ عراق با ایران در مراجع ملی و بین‌المللی، به اهتمام سید قاسم زمانی،1396، تهران: شهر دانش.

    11. کدخدائی، عباس و عابدینی، عبدالله، مصونیت دولت و قاعده آمره: استثنای در حال ظهور؟، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، 1394،دوره  45 , شماره  1.

    12. مرکز امور حقوق بین‌الملل معاونت حقوقی و مور مجلس ریاست جمهوری، خلاصه حکم صادره از دادگاه بخش لاهه، بخش جنایی، راجع به مصدومین شیمیایی جنگ تحمیلی (به فارسی، انگلیسی و هلندی)، مجله حقوقی،1385، شماره 34.

    13. ‌هدایتی، وحید، قاعده‌ی آمره: مفهوم، ماهیت و چالش احراز، اندیشمندان حقوق، 1394،شماره 7.

    ب) منابع انگلیسی

    Books

    1. Brownlie, I.Principles of Public International Law, Oxford: Clarendon Press, 1979.
    2. Christófolo, E.Solving Antinomies between Peremptory Norms in Public International Law, Zurich: Schulthess, 2016.
    3. Gennadiĭ, D.Law-Making in the International Community, Dordrecht: MarinusNijhoff Publishers, 1993.
    4. Orakhelashvili, A.Peremptory Norms in International Law, New York: Oxford University Press, 2006.
    5. Slye, R &Schaack, B.International Criminal Law: The Essentials, New York: Kluwer Law & Business, 2009.
    6. Rozakis, L. The Concept of Jus Cogens in the Law of Treaties, North Holland, 1976.
    7. Knuchel, S.Jus Cogens: Identification and Enforcement of Peremptory Norms, Zurich: Schulthess, 2015.
    8. Simma, B, From Bilateralism to Community Interest, General Course on Public International Law, vol. 250, 1994.
    9. Weatherall, T.Jus Cogens: International Law and Social Contract, Cambridge: Cambridge University Press, 2015.

    Articles

    1. Charles, H.“The Prohibition of Chemical Weapons: Moving Toward Jus Cogens Status”, Southern California Law Review, Vol. 88, 2015.
    2. Bassiouni, C. “International Crimes: Jus Cogens and ObligatioErgaOmnes”, Law and Contemporary Problems, Vol. 59, No. 4, 1996.
    3. Mrázek, J.“The Ways of Identification of Jus CogensAnd Invocation of International Responsibility”, International Journal for Legal Research, Vol. 17, No. 2, 2017.
    4. Grigory, T.“Is General International Law Customary Law Only?”,European Journal of International Law, vol. 4, 1993,.
    5. Verdross, A.“Forbidden Treaties in International Law: Comments on Professor Garner's Report on "The Law of Treaties"”, American Journal of International Law, Vol. 31, No. 4, 1937.
    6. Verdross, A, “Jus dispositium and Jus Cogens in International Law”, American Journal of International Law, Vol. 60, 1966.

    Cases

    1. British Military Court, Hamburg, TheZyklon B; Case Trial Of Bruno Tesch And Two Others, Case No.9, 1946.
    2. Court of Appeal of The Hague, Public Prosecutor v. Van Anraat, Case No. 2200050906 - 2, Judgment, 9 May 2007.
    3. District Court of The Hague, Public Prosecutor v. Van Anraat, Case No. 09/751003-04, Judgment, 23 December 2005. 
    4. European Court of Human Rights, Van Anraat v. State of The Netherlands, Application no. 65389/09, Decision on Admissibility, 6 July 2010.
    5. ICJ, Reservations to the Convention on Genocide, Advisory Opinion, ICJ Reports 1951.
    6. ICJ, North Sea Continental Shelf, Judgment, ICJ Reports 1969.
    7. ICJ, Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua (Nicaragua. v. United States of America), Merits, Judgment,1986.
    8. ICJ, Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons, Advisory Opinion, 1996.
    9. ICJ, Gabčíkovo-Nagymaros Project (Hungary/Slovakia), Judgment, ICJ Reports 1997.
    10. ICJ, Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide (Bosnia and Herzegovina v. Serbia and Montenegro), Judgment, ICJ Reports, 2007.
    11. ICTY, Prosecutor v. Tadic, Case No. IT-94-1-l, Decision on Defence Motion for Interlocutory Appeal on Jurisdiction, October. 2, 1995.
    12. ICTY, Prosecutor v. Jelisić, Case No. IT-95-10-T, 14 December 1999.
    13. Supreme Court of The Netherlands, Public Prosecutor v. Van Anraat, Case No. 07/10742, Judgment, 30 June 2009, Summary available in English at:

    Instruments & documents

    1. ILC, Yearbook of the International Law Commission, New York: UN, 1966.
    2. ILC, International Law Commission Yearbook, Vol. II (Part One), A/CN.4/454, 1993.
    3. ILC, Draft Articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts, UN Doc.  (A/56/10), 2001.
    4. ILC, Third report on peremptory norms of general international law (jus cogens), A/CN.4/714, 2018.
    5. The 1925 Geneva Gas Protocol.
    6. United Nations, Vienna Convention on the Law of Treaties, 23 May 1969, United Nations, Treaty Series, vol. 1155, 1969.
    7. United Nations, Convention on the Prohibition of the Development, Production, Stockpiling and Use of Chemical Weapons and on their Destruction, Treaty Series, vol. 197, 19925.
    8. United Nations, General Assembly resolution 69/118 of 10 December 2014.
    9. United Nations, Report of the on the Work of its Sixty-Sixth Session (5 May-6 June and 7 July-8 August 2014), Official Records of the General Assembly, Sixty-Ninth Session, Supplement No. 10 (A/69/10).
    10. United Nations, Report of the Commission on the work of its sixty-seventh session, Official Records of the General Assembly, Seventieth Session, Supplement No. 10 (A/70/10), 2017.

     

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 29 فروردین 1398
  • تاریخ بازنگری: 30 تیر 1398
  • تاریخ پذیرش: 05 مرداد 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار