حاکمیّت اصل قانونی بودن مجازات‌ها در تعزیرات منصوص شرعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی

چکیده

اصل قانونی‌ بودن مجازات‌ها، بدون هرگونه محدودیّت و به طور مطلق، شامل تمامی مجازات‌هاست و در نتیجه شامل تمامی گونه‌های مجازات‌های تعزیری می‌شود. گونه‌ای خاص از مجازات‌‌های تعزیری که در نصوص شرعی دارای حدّاقل و حدّ اکثر می‌‌‌باشد ـ و تعیین مجازات در محدودة خاص، به قاضی واگذار شده، ـ تعزیر منصوص یا معیّن شرعی نامیده می‌شود. هر چند این اصطلاح نامأنوس، گمراه کننده و اشتباه است، ولی در قانون مجازات اسلامی 1392 و رویّه قضایی ایران، به رسمیّت شناخته شده است. حتّی در منابع فقهی مصادیق این‌گونه از تعزیرات نامشخص و مورد اختلاف است. قانون‌گذار، این موارد را احصاء نکرده و به عباراتی کلّی بسنده کرده است. برخی از موارد عنوان شده در قانون مجازات اسلامی (1375) را می‌توان بر اساس معیارهای فقهی، از مصادیق تعزیرات منصوص یا معیّن شرعی دانست. هر چند در این باره نیز در رویّه قضایی و نظریّه‌های حقوقی اتّفاق نظری وجود ندارد. رویّة قضایی تلاش نموده با تأکید بر اصل قانونی بودن مجازات، مصادیق تعزیرات منصوص شرعی را تا حدّ امکان محدود نماید. هرچند برخی دیدگاه‌ها، با تفسیر موسّع قوانین کیفری و نقض اصل قانونی بودن مجازات، رجوع به منابع فقهی را جهت تعیین مصادیق مطرح نموده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The rule of the principle of legality of punishments in the Sharia-based Ta’zir

نویسنده [English]

  • abbas shiri
Faculty member of Tehran University
چکیده [English]

The legal principle of punishments, without any restrictions and absolutely, includes all punishments and therefore includes all types of ta'zir punishments. A special type of ta'z .r punishments that have a minimum and a maximum in the Shari'a texts and the determination of the punishment in a specific area is left to the judge is called the Shari'a prescribed ta'zir Although this unfamiliar term is misleading and erroneous, it is officially recognized in Islamic Penal Code and Iranian jurisprudence

The legal principle of punishments, without any restrictions and absolutely, includes all punishments and therefore includes all types of ta'zir punishments. A special type of ta'z .r punishments that have a minimum and a maximum in the Shari'a texts and the determination of the punishment in a specific area is left to the judge is called the Shari'a prescribed ta'zir Although this unfamiliar term is misleading and erroneous, it is officially recognized in Islamic Penal Code and Iranian jurisprudence

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hadd
  • ta'zir
  • prescribed by Sharia
  • principle of legality of punishment
  • specific punishment
  1. فهرست منابع و مأخذ

     

    1. قرآن کریم
    2. اردبیلی، محمدعلی: حقوق جزای عمومی، ج 3، چاپ   ، نشر میزان، 1399.
    3. برهانی، محسن / نادری فرد، مریم: مقالة «تعزیرات منصوص شرعی؛ مفهوم فقهی و مصادیق قانونی» منتشره در مجلة پژوهش حقوقِ کیفری، سال سوم، شمارة دهم، بهار 1394.
    4. بکاریا، سزا: رسالة جرایم و مجازات‌ها، ترجمة دکتر محمّدعلی اردبیلی، ص 34، چاپ هفتم، نشر میزان.
    5. خراسانی، محمدکاظم: کفایة الاصول.
    6. دستغیب، سید علی محمد: گناهان کبیره
    7. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
    8. قانون جرایم نیروهای مسلّح، مصوب 1382
    9. م.آ.د.ت.ت. (کیفری) 1391، ص
    10. م.آ.ش.د.ع.ک. (کیفری)، آبان 1393، ص 109.
    11. محبی، جلیل / زیاضت، زینت: شرح قانون مجازات اسلامی، جلد 1 و 2، چاپ اوّل، 1397، نشر میزان.
    12. محقق داماد، سیّد مصطفی: قواعد فقه ـ بخش جزایی، چاپ اوّل، مرکز نشر علوم اسلامی، ص 1379.
    13. مطهری، مرتضی: مسأله حجاب در اسلام، ترکاشوند، امیر: حجاب شرعی در عصر پیامبر (ص)
    14. منتسکیو، منبع قبلی، ج اوّل، ص 290.