مطالعه تطبیقی تحولات حقوق بشری در قانون آیین دادرسی کیفری و اسناد بین المللی

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

اجرای قانون جدید آیین دادرسی کیفری 92 و اصلاحات 94 آن، اسباب دیدگاههای متنوع و نظریه های بعضاً متعارضی در خصوص محتوای اولیه این قانون شده است. موافقت یا مخالفت در مورد اصلاحات وارده از منظر مبانی حقوق بشر و شهروندی یکی از حوزه های اختلاف آرا است. منظور از تحولات حقوق بشری، مباحث مربوط به تحول مفاهیم حقوق بشری، جایگاه قانون آیین دادرسی جدید در نوآوری واژگان حقوق بشری، ارتباط آن با کنوانسیون های بین المللی حقوق بشری مرتبط، جهان شمولی های حقوق بشری که در قانون جدید لحاظ شده است، و تغییرات مثبت در جهت حفظ و ارتقای وضعیت حقوق بشر افراد به منظور بهره مندی بیشتر از حقوق کیفری در نظام قضایی ایران می باشد. مقاله حاضر با مفروض دانستن تناسب قانون آیین دادرسی کیفری با استانداردهای بین المللی، در پی پاسخگویی به این سوال است که با در نظر گرفتن حقوق بشر مندرج در اسناد بین المللی از جمله میثاق بین المللی حقوق مدنی سیاسی، اصول بنگلور در خصوص رفتار قضایی، و اصول اساسی دربارۀ نقش وکلا، تا چه میزان و در چه حوزه هایی می توان انطباق موجود را مثبت ارزیابی کرد. نتیجه بررسی نشان می دهد که قانون جدید از لحاظ حقوق بشری با درنظر گرفتن ابعاد کمی و کیفی دارای مزیتهای بالایی است و این رویکرد در حقوق ایران نوین است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Human Rights Development in the Iranian New Code of Criminal Procedure and its Amendments with a View to International Instruments

فهرست منابع
الف) منابع فارسی
1. امیدی، جلیل، «حقوق بشر در دعاوی کیفری بر اساس اسناد بین‌المللی و منطقه ای»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران) پاییز 1379 - شماره  49.
2. اصول اساسی دربارۀ نقش وکلا، مصوب هشتمین کنگرۀ سازمان ملل در خصوص پیشگیری از جرم و رفتار با مجرمان، هاوانا، کوبا، ۲۷ اوت تا 7 سپتامبر ۱۹۹۰.
3. اصول اساسی و قوانین بین‌المللی ناظر بر حقوق بشر و نقض فاحش قوانین بشردوستانۀ بین‌المللی، مصوب قطعنامۀ ١٤٧/٦٠ مجمع عمومی مورخ ١٦ دسامبر ٢٠٠٥.
4. اعلامیۀ اصول اساسی عدالت برای قربانیان جرم و سوءاستفاده از قدرت، مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد طی قطعنامۀ شمارۀ 34/40 مورخ 29 نوامبر 1985.
5. حاج محمود عطار، پیمان «اجرای ماده 48 قانون جدید آیین دادرسی کیفری، خلاف حقوق شهروندی است»، خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی، چهارشنبه 3 تیر 1394
6. ساقیان، محمدمهدی «تقویت حقوق و آزادی‌های متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی دادرسی کیفری مصوب 92»، فصلنامه حقوق کیفری، دوره 2، شماره 6، زمستان 1393.
7. قانون آیین دادرسی کیفری، مصوب 1392، مجلس شورای اسلامی (همراه با اصلاحات سال 1394).
8. میثاق حقوق مدنی سیاسی مصوب‌ 16 دسامبر 1966 میلادی‌ مجمع‌ عمومی‌ سازمان‌ ملل‌متحد.
9. نظامنامۀ رفتار مأموران نیروی انتظامی،  مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد طی قطعنامۀ شمارۀ 169/34 مورخ 17 دسامبر 1979.
منابع انگلیسی
10. Basic Principles on the Independence of the Judiciary, adopted by the Seventh United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders held at Milan from 26 August to 6 September 1985 and endorsed by General Assembly resolutions 40/32 of 29 November 1985 and 40/146 of 13 December 1985.
11. Body of Principles for the Protection of All Persons under Any Form of Detention or Imprisonment, General Assembly, A/RES/43/173, 76th plenary meeting, December 1988, 43/173. 
12. Safeguards guaranteeing protection of the rights of those facing the death penalty, Approved by Economic and Social Council resolution 1984/50 of 25 May 1984.
13. Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners, adopted by the First United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders, held at Geneva in 1955, and approved by the Economic and Social Council by its resolutions 663 C (XXIV) of 31 July 1957 and 2076 (LXII) of 13 May 1977.
14. The Bangalore Draft Code of Judicial Conduct 2001 adopted by the Judicial Group on Strengthening Judicial Integrity, as revised at the Round Table Meeting of Chief Justices held at the Peace Palace, The Hague, November 25-26, 2002.