تحلیلی بنیادین بر ملاک تمایز میان نکاح و رابطۀ نامشروع در حقوق اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

چکیده

مقوله نکاح و پیوند مشروع میان زن و مرد در تمامی جوامع بشری با همه تنوّع فرهنگی، امری پذیرفته شده است. حقیقت یاد شده در هر نظام حقوقی بر پایه اصول و قواعدی است که اخلال بدانها پیوند مزبور را نامشروع ساخته موجب تحقق سفاح در برابر نکاح می گردد؛ در این جستجو برآنیم تا با تحلیل نگاه شارع به نهاد حقوقی نکاح و قاعدۀ فقهی «لکلّ قومٍ نکاح»، دو عنصر:" چارچوب منضبط در آثار و احکام" و "رسمیّت بخشیدن به آن، به دلیل هم سویی با هنجارهای عقلایی "- به گونه ای که در نگاه عرف آن جامعه، صریحاً دالّ بر نکاح تلقّی شود- را دو رکن اصلی نکاح بدانیم که- متناسب با فرهنگ ملل مختلف و با انضباط و اسباب ویژۀ هر قوم و آیین- به این رابطه، مشروعیّت می بخشند و اسلام نیز آن را معتبر می داند؛ چه، اهمیّت امر نکاح در اسلام، به معنای سخت گیری در اسباب ایجاد رابطۀ زوجیّت نیست و تنها تحقّق این دو عنصر، موجب اعتبار آن، به عنوان نکاح در میان تمامی اقوام و آیین ها، از جمله آیین اسلام، می گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Fundamental analysis of the differences between Marriage and, liaison, in Islamic law

نویسنده [English]

  • mahdi movahedi moheb
Associate Professor of Islamic law in Semnan University, Semnan, Iran.
چکیده [English]

Marriage as the lawful relationship between men and women is an acceptable social event in all human societies even though there are vast differences in how it is usually realized. It is based, in every society, on some principles which make it legal and if they are ignored the relationship changes to adultery. They present study seeks to explore Sharia laws in this relation and considering the famous tradition " There is marriage for all nations" explain the systematic framework considered for it in Islam. Two basic principles are discussed: a) systematic framework for marriage as the lawful relationship between men and women and for its rules and consequences and b) Formalizing marriage as the lawful relationship between men and women to make it in line with reasonable social norms. The study aims to show that Islamic rules are not strict inhibitors of marriage but actually conform to the basic principles acceptable in all other nations and ideologies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Regularity
  • Formality
  • To facilitate
  • Nations
  1. فهرست منابع

    الف) منابع فارسی

    کتاب

    1. شیخ الإسلامی، سید أسعد، احوال شخصیّه- ازدواج و پایان آن در مذاهب چهارگانۀ اهل سنّت، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1370 ش.
    2. فروید، زیگموند، روانکاوی و تحریم زناشویی با محارم، ترجمه: ناصرالدین صاحب الزمانی، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی عطایی، 1344 ش.
    3. قانون مدنی ایران (با آخرین اصلاحات).
    4. کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی (خانواده)، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1385ش.
    5. محقق داماد، سید مصطفی، بررسی فقهی حقوق خانواده، تهران: مرکز نشرعلوم اسلامی، 1382 ش.

    مقاله

    6. هدایت نیا، فرج الله، نکاح معاطاتی از منظر فقه، نشریۀ مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان)، دورۀ 10،  تابستان 1387، شمارۀ 40.

    ب) منابع عربی

    1. إمام خمینی، سیّد روح اللّه، البیع، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان،1410ق.
    2. أنصاری، مرتضی‌بن محمّد امین، المکاسب، قم: مجمع الفکر الاسلامی، 1420 ق. 
    3. جوهری، اسماعیل‌بن حماد، تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دارالعلم للملایین، 1407 ق.
    4. حرّ عاملی، محمّدبن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، بیروت: داراحیاء التراث العربی، بی‌تا.
    5. حکیم، سید محسن، نهج‌الفقاهه، قم: انتشارات 22 بهمن، بی‌تا.
    6. حکیم، سیّد محسن، مستمسک العروة الوثقی، قم: منشورات مکتبة آیةاللّه المرعشی النجفی، 1404ق.
    7. حلّی (إبن ادریس)، محمّدبن منصور إحمدبن إدریس، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: موسسة النشر الإسلامی، 1411 ق.
    8. خوانساری، سید أحمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، تعلیق: علی اکبر غفاری، طهران: مکتبة الصدوق، 1405 ق.
    9. راوندی، قطب الدین أبوالحسین سعیدبن هبةاللّه، النّوادر، تهران: کوشانپور، 1376.
    10. شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی العاملی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرایع الإسلام، تحقیق: میرزا محمود زنجانی و...، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1419 ق.
    11. شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی العاملی، الروضة البهیّة فی شرح اللمعة الدمشقیّة، قم: انتشارت داوری، 1410ق.
    12. صدوق، أبوجعفر محمّدبن علی‌بن حسین‌بن بابویه،  فقیه من لا یحضره الفقیه، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، قم: منشورات جماعة المدرسین، 1404ق.
    13. طوسی، محlد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیه، طهران: المکتبة المرتضویّة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387 ق.
    14. طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام فی شرح المقنعه، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1365 ش.
    15. فراهیدی، خلیل‌بن أحمد، کتاب العین،  ایران: مؤسسه دارالهجرة، 1409 ق.
    16. قاضی أبوحنیفة التمیمی المغربی، نعمان‌بن محمدبن منصوربن أحمدبن حیّون، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام عن أهل بیت رسول الله علیه و علیهم أفضل السلام، قاهرة: دار المعارف، 1383 ق/ 1963 م.
    17. قاضی طرابلسی (إبن براج)، عبدالعزیز ابن برّاج، المهذّب، قم: مؤسسة النشرالإسلامی، 1406ق.
    18. کرکی، علی‌بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسة آل البیت، 1411 ق.
    19. کلینی، محمدبن یعقوب‌بن إسحاق، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1367 ق.
    20. متّقی هندی، علاءالدین علی، کنز العمّال فی سنن الأقوال و الأفعال، بی‌چا، بیروت: مؤسسه الرساله،1409 ق.
    21. مجلسی، محمد باقربن محمد تقی، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الائمّة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، مؤسسة الوفاء، 1403 ق/ 1983 م.
    22. مجلسی، محمد باقربن محمد تقی، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم: مکتبة آیة الله المرعشی، 1406 ق.
    23. مظفر، محمدرضا، أصول الفقه، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1370ش.
    24. مقدسی، شمس الدین أبی الفرج عبدالرحمن‌بن أبی عمیر محمدبن أحمدبن قدامة، الشرح الکبیر علی متن المقنع، بیروت: دار الکتاب العربی، بی‌تا.
    25. مناوی، محمد عبدالرئوف، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر من أحادیث البشیر النذیر، تصحیح و ضبط: أحمد عبد السلام، بیروت: دار الکتب العلمیّة، 1415 ق/ 1994 م.
    26. نجفی خوانساری، موسی‌بن محمد، منیة الطالب فی شرح المکاسب، (تقریرات المحقّق المیرزا محمد حسین النائینی)، قم: مؤسسة النشر الإسلامی،  1418 ق.
    27. نجفی، محمّد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الإسلام، طهران: المکتبة الإسلامیة، 1367 ش.
    28. نوری طبرسی، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسّسة آل البیت لإحیاء التراث، 1408 ق.
    29. نووی، أبوزکریا محیی الدین‌بن شرف،  المجموع شرح المهذّب، بی‌جا: دارالفکر، بی‌تا.