بازخوانی جایگاه وضعیت استناد ناپذیری اعمال حقوقی با نگاهی به حقوق فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا دانشگاه شهید بهشتی

2 استاد دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی تهران

3 دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

استنادناپذیری گونه‌ای وضعیت حقوقی مربوط به اعمال حقوقی است که با سایر ضمانت اجراهای قراردادی متفاوت است. این وضعیت حقوقی بیشتر ضمانت اجرایی شکلی، مرکّب و ناشی از عدم رعایت شرایط شکلی اثباتی است. مبنای استنادناپذیری در اصولی همچون امنیت حقوقی معاملات و کارآمدی مقررات حقوقی است و از همین‌رو خاستگاه آن را نه در حقوق مدنی، بلکه در حقوق تجارت باید سراغ گرفت. تئوری عمل به ظاهر و لزوم حمایت از اشخاص ثالث (با حسن نیت) علت موجهه ی به کارگیری این وضعیت حقوقی به حساب می روند. به نظر می‌رسد این وضعیت حقوقی که گاه مورد بی‌مهری واقع شده و گاه موضوع برداشت‌های نادرست برخی حقوقدانان قرار گرفته است. از این‌رو لازم است نگاهی دوباره بدین نهاد حائز اهمیت انداخته، مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده‌ی آن را بازشناخته و ماهیت مستقل آن در مقایسه با نهادهای مشابه مورد بررسی قرار داد. برای به انجام رساندن این مهم پیش از همه لازم است عناصر تشکیل دهنده ی استنادناپذیری را بازشناخت. مطالعه‌ی پیش رو نشان از آن دارد که استنادناپذیری قرارداد را نباید با وضعیت حقوقی مراعی و بطلان یا عدم نفوذ نسبی به هم آمیخت؛ امری که پاره‌ای از نویسندگان حقوق ایران از آن غفلت کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

reexamination of unenforceablility of legal acts a comparative analysis wiith french law

نویسندگان [English]

  • ali saatchi 1
  • seeyyed mostafa mohaghegh 2
  • saeed haghani 3
1 دانشجوی دکتری
2 دانشگاه شهید بهشتی
3 دانشجوی دکتری سابق دانشگاه شهید بهشتی
چکیده [English]

Unenforceability, as a sanction relating to legal acts, seems to be different from other remedies thereof in several manners. According to us, unenforceability may be characterized as formal and mixed sanctions applicable in the case ad probationem requirements of a legal act are breached. The very roots of unenforceability can be traced back in some outstanding institutions (i.e. legal security of transactions, efficiency of legal provisions the necessity to protect third parties of good faith and théorie de l'apparrence. Therefore, it does not emanate primarily in civil law (sensu stricto) but in commercial law. Unenforceability has experimented either ignorance or misunderstanding by Iranian scholars during decades. Thus, it is necessary to reconsider this significant entity, recognize components thereof and address its independent nature in comparison with competing and/or concurrent ones. This study shows that it is a must to distinguish unenforceability of contract from other remedies including inter alia, Moraa, voidance and voidable contracts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • unenforceability
  • Relative Nullity
  • moraa situation
  • legal situation of contract
  • ad probationem

مراجع

  1. ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم، لسان العرب، ج14، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر، بیروت، چ 3، 1414 ه‍.ق.
  2. ابوالحسین، احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقائیس اللغة، ج2، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، چ 1، 1404 ه‍.ق.
  3. ابهری، حمید، «نقش سند رسمی در بیع املاک»، مجله­ی پژوهشهای حقوقی، ش 14 (1387).
  4. اصفهانى، ابوالحسن، وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی)، قم؛ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چ 1 (1422 ه.ق).
  5. امینی، منصور، «انتقال مالکیت در قراردادهای فروش در نظامهای حقوقی آلمان، فرانسه و ایران»، مجله­ی تحقیقات حقوقی، ش 37 (1382).
  6. امینی، منصور، «نقش ثبت سند در بیع مال غیرمنقول در حقوق فرانسه و بررسی قابلیت پذیرش آن در حقوق ایران»، مجله­ی تحقیقات حقوقی، ش 49، 1388.
  7. ایروانى، على بن عبد الحسین نجفى، حاشیة المکاسب (للإیروانی)، ج1، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، تهران، چ 1، 1406 ه‍.ق.
  8. بهرامی احمدی، حمید، «دیدگاهی دیگر در تفسیر ماده 200 قانون مدنی»، فصلنامه­ی پژوهشی دانشگاه امام صادق، ش 17 (1382).
  9. بهرامی احمدی، حمید، کلیات عقود و قراردادها، تهران؛ نشر میزان، چ1 (81).
  10. جزائرى، محمد جعفر مروج، هدى الطالب فی شرح المکاسب، ج4، مؤسسة دار الکتاب، قم ،چ اول، 1416 ه‍.ق.
  11. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، مسائل منطق حقوق و منطق موازنه، تهران؛ گنج دانش، چ 1 (1384).
  12. جعفری لنگرودی،محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج5، کتابخانه­ی گنج دانش،تهران،چ 1، 1378.
  13. حقّانی، سعید، گروه منفعت اقتصادی؛ ماهیت و ساختار، تهران؛ شهر دانش، چ 1 (1391).
  14. خدمتگزار، محسن، «بررسی تطبیقی حق فسخ به­عنوان یکی از چاره­های قانونی نقض تعهدات قراردادی»، مجله­ی تحقیقات حقوقی، ش 47 (بهار و تابستان 1387).
  15. درویش خادم، بهرام، «معامله به قصد فرار از دین»، نشریه­ی دانشکده­ی حقوق و علوم سیاسی تهران، ش 29، آذر 1370.
  16. ساعتچی، علی، نظریه­ عمومی وضعیت مراعی در اعمال حقوقی، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد، دانشکده­ی حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تابستان 1392.
  17. شمس، عبدالله، ادله­ی اثبات دعوا، تهران؛ دراک، چ2 (1387).
  18.  شمس، عبدالله، آئین دادرسی مدنی، ج3، تهران؛ دراک، چ 9 (1386).
  19. شهیدی، مهدی، «فروش مال غیرمنقول بدون تنظیم سند رسمی»، مجله­ی تحقیقات حقوقی، ش 11 و 12 (1371 و 1372).
  20. شهیدی، مهدی، اصول قراردادها و تعهدات، تهران؛ مجد، چ3 (1383).
  21. شهیدی، مهدی، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران؛ مجد، چ3 (1382).
  22. صفایی، حسین، دوره مقدماتی حقوق مدنی، ج2 (قواعد عمومی قراردادها)، تهران؛ نشر میزان، چ 11 (1389).
  23. صیمرى، مفلح بن حسن (حسین)، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، ج2، دار الهادی، بیروت، چ 1، 1420 ه‍.ق.
  24. غروى نائینى، حسین، المکاسب و البیع ، دفتر انتشارات اسلامى، قم ، چ 1، 1413 ه‍.ق.
  25. کاتوزیان، ناصر، اثبات و دلیل اثبات، ج2، تهران؛ میزان، چ 3 (1385).
  26. کاتوزیان، ناصر، اعمال حقوقی، تهران؛ شرکت سهامی انتشار، چ 9 (1383).
  27. کاتوزیان، ناصر، درسهایی از شفعه، وصیت، ارث، تهران؛ میزان، چ6 (1385).
  28. کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها،، تهران؛ شرکت سهامی انتشار، چ7 (1385).
  29. کاتوزیان، ناصر، وقایع حقوقی، تهران؛ شرکت سهامی انتشار، چ9 (85).
  30. کریمی، عباس، «تلاش برای سامان­دهی نظریه عدم نفوذ مراعی»، فصلنامه دیدگاه­های حقوق قضایی، تابستان 1391.
  31. کیانوری، کمال­الدین، بطلان و عدم نفوذ و آثار هر یک از آندو در قراردادها از نظر قانون مدنی ایران و فقه اسلامی، بی تا، بی نا.
  32. کرکى، على بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج4، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم ،چ 2، 1414 ه‍.ق.
  33. گروه نویسندگان، تفسیری بر کنوانسیون بیع بین­المللی، 3 ج، ترجمه­ی مهراب داراب پور، تهران؛ انتشارات گنج دانش، چ 1 (1374).
  34. بلنکرانى، محمد فاضل موحدى، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة (الإجارة)، ، مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم السلام، قم ، چ 1، 1424 ه‍.ق.
  35. محمدی، ابوالحسن، مبانی استنباط حقوق اسلامی، تهران؛ انتشارات دانشگاه تهران، چ20 (84).
  36. مسعودی تفرشی، بابک، «انتقال ظاهری حق؛ مبنای حمایت از حقوق طرفهای ثالث در رژیم تجاری ایران»، مجله­ی کانون وکلای دادگستری مرکز، ش 33 و 34، پائیز و زمستان 87.
  37. موسوی خویى، سید ابو القاسم موسوى، مصباح الفقاهة (المکاسب)، ج5، بی چا، بی تا
  38. موسوى خمینى، سید روح اللّه ، کتاب البیع (للإمام الخمینی)، ج3، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره، تهران ،چ اول، 1421 ه‍ ق
  39. نجفى، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج37، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چ 7، 1404 ه‍.ق.
  40. نوروزی، بهروز، «وضعیت حقوقی معامله به قصد فرار از دین»، ماهنامه­ی کانون، ش 45 (شهریور وو مهر 1382).
  41. Boyer, Laurent et Roland, Henri, Dictionnaire des expressions juridiques, l’hermès, Lyon, 1983.
  42. Cabrillac, Rémy, Droit des obligations, 7e éd., 2006, Dalloz, Paris.
  43. Carbonnier, Jean, Droit Civil, t. 4 (les Obligations), puf, Paris, 21e éd., 1998.
  44. Catala, Pierre (dir.), proposals for reform of the law of obligations, translated by John Cartwright & Simon Wittaker,  Oxford, UK, 2007.
  45. Chabas, Cécile, ‘Résolution-Résiliation’, Répertoire Dalloz, Classeur civil, mise à jour octobre 2010.
  46. Cornu, Gérard, Vocabulaire juridique, 6e éd., 1996, puf, Paris.
  47. Decocq, Georges, Droit commercial, 3e éd., 2007, Dalloz, Paris.
  48. Flour, Jacques et al., les obligations, tome 1 (l’acte juridique), 13e éd., 2008, Dalloz, Paris.
  49. Guillien, Raymond et Vincent, Jean, Lexique des termes juridiques, 16e éd., 2007, Dalloz, Paris.
  50. Malaurie, Philippe et Aynès, Laurent, les Suretés ; la publicité foncière, Defrenois, Paris, 3e éd., 2008
  51. Marty, Gabriel et Raynaud, Pierre, Droit civil : les obligations, t. 1, Sirey, Paris, 2e éd., 1988.
  52. Picod, Yves, ‘Nullité’, Répertoire Dalloz, Classeur civil, mise à jour septembre 2004.
  53. Savatier, René, la théorie des obligations, Dalloz, Paris, 3e éd., 1974.
  54. Simler, Philippe et Delebecque, Philippe, Droit civil ; les Suretés, la publicité foncière, Dalloz, Paris, 5e éd, 2009.
  55. Starck, Boris, Droit civil ; obligations, Librairies Techniques, Paris, 1972.

 

 

 

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 اسفند 1396
  • تاریخ بازنگری: 18 خرداد 1397
  • تاریخ پذیرش: 29 مرداد 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار