مطالعه‌ی تطبیقی مفهوم و کارکرد «دوست دادگاه» در حقوق ایران و کامن لا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت الله آملی، گروه حقوق خصوصی، آمل، ایران، عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان

10.22034/jlr.2018.151468.1250

چکیده

دوست دادگاه (Amicus Curiae)، شخصی است که راجع به مسائل موضوعی و حکمی دعوا، اطلاعات و تحلیل‌های حقوقی خود را به دادگاه ارائه می‌نماید. ارائه نظریه مشورتی توسط دوست دادگاه، هرچند ریشه در روم باستان دارد اما، با گسترش استفاده از این نهاد در کامن لا، دوست دادگاه، دیگر در مفهوم سنتی و رومی خود، صرفا به عنوان شخصی بی‌طرف وارد دعوا نمی‌شود بلکه ممکن است نفعی غیر مستقیم و عمومی در دعوا داشته باشد.
در ادبیات حقوقی ایران نهادی با عنوان دوست دادگاه وجود ندارد اما، با ملاحظه نظریه های مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه، می توان اداره حقوقی مذکور را به عنوان دوست دادگاه در مفهوم سنتی و رومی آن، در نظر گرفت. علاوه بر این، با توجه به ماده 199 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) مصوب 1379، قاضی می‌تواند از هر شخصی درخواست ارائه نظریه مشورتی راجع به امور موضوعی و حکمی دعوا نماید. وانگهی سازمان‌های مدنی غیردولتی یا مردم نهاد را که امکان مداخله آنها در جریان دادرسی در ماده 48 قانون تجارت الکترونیکی مصوب 1382 و همچنین ماده 66 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 پیش بینی شده است، می توان همان نهادی دانست که در کامن لا، دوست دادگاه در مفهوم نوین آن تلقی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparative Study about Concept and Functions of Friend of the Court in Iranian Law and Common Law

نویسندگان [English]

  • hamid abhary 1
  • mehdi fallah kharyeki 2
1 Professor of Faculty of Law and Political Sciences, Mazandaran University, Babolsar, Iran
2 Assistant Professor of Islamic Azad University, Ayatollah Amoli Branch, Department of Private Law, Amol, Iran, Member of Young Researchers and Elite Club
چکیده [English]

Friend of the court is a person that, provide the court, with his information and legal analysis about question of fact and law. Provide an advisory submission by a friend of the court has its roots in ancient Rome but, with the development in using this institution by common law countries, now it is not a neutral person and may has a general and indirect interest in legal proceedings.
There is no institution like the friend of the court in Iranian law but, with regarding advisory submissions of legal administration of justice, we can consider this office as a friend of the court in its traditional and Roman sense. Moreover, according to article 199 of civil procedure, the judge can request any person to provide an advisory submission on question of fact and law. In addition NGOs intervene in the proceedings provided in article 48 electronic commerce code adopted 1382 and article 66 of criminal procedure code adopted 1392 is as same as new friend of the court in common law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Friend of the court
  • Advisory submission
  • Nongovernmental Organization
فهرست منابع
الف- فارسی
1-     بیگدلی، سعید و احمد اختیاری، قابلیتمطالبهضررجمعیتوسطانجمنهاوسازمانهایمردمنهاد (بامطالعهتطبیقیدرحقوقفرانسه)، پژوهش حقوق خصوصی، تابستان 97، شماره 23، صص 39-65.
2-     رمضانی قوام آبادی، محمدحسین، حضورسازمانهایمردم نهاددرفرآیندکیفریدرپرتوقانونآییندادرسیکیفری، مجله حقوقی دادگستری، پاییز 96، شماره 99، صص 139-167.
3-     شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، تهران: انتشارات دراک، چاپ ششم، 1385.
4-     غمامی، مجید و حسن محسنی، آیین دادرسی مدنی فراملی، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1390.
5-     کاتوزیان، ناصر،اثبات و دلیل اثبات، جلد دوم، تهران: میزان، چاپ سوم، 1385.
ب- انگلیسی
6-      Aiyar, P. R., The Law Lexicon, 2nd Ed., New Delhi: wadhwa and company nagpur, 1997.
7-      Angell, E., “The Amicus Curiae: American Development of English Institutions, International & Comparative Law Quarterly, vol. 16, 1967.
8-      Krislov, S., The Amicus Curiae: From Friendship to Advocacy, Yale Law Journal, vol. 72, 1962.
9-      Banner, S., The Myth of the Neutral Amicus: American Courts and their Friends 1790-1890, Chicago: Constitutional Commentary, 2003. 
10-  Collins, P. M., Friends of the Supreme Court: Interest Groups and Judicial Decision Making, New York: Oxford University Press, 2008.
11-  Covey, F. M., “Amicus Curiae: Friend of the Court, DePaul Law Review, vol. 9, 1960.
12-  Dobbins, J. C.,New Evidence on Appeal, Minnesota Law Review, vol. 96, 2012.
13-  Gómez, K. F., Rethinking the Role of Amicus Curiae in International Investment Arbitration, Fordham International Law Journal, vol. 35, 2012.
14-  Harrington, J., “Amicus Curiae in The Federal Courts of Appeals: How Friendly are they”,Case Western Reserve Law Review, vol. 55, 2005.
15-  Ho, Christopher & Jennifer C, Chang,Drawing The Line After Hoffman Plastic Compounds, Inc. v. NLRB Strategies For Protected Undocumented Workers in The VII Context and Beyond , Hofstra Labor & Employment Law Journal, vol. 22, 2005.
16-  Kearney, Joseph D. & Thomas W. Merrill, “The Influence of Amicus Curiae Briefs on the Supreme Court, University of Pennsylvania Law Review, vol. 148, 2004.
17-  Krislov, S., The Amicus Curiae: From Friendship to Advocacy, Yale Law Journal, Vol. 72, 1962.
18-  Lewis, A.D.E & Ibbertson, D.J, (Eds), The Roman Law Tradition, Cambridge: Cambridge University Press, 1994.
19-  Lowman, M. K., The Litigating Amicus Curiae: When Does the Party Begin After The Friends Leave?”, Washington University Law Review,vol. 41, 1992.
20-  Marceau, Gabrielle & Matthew Stilwell, “Practical Suggestions for Amicus Curiae Briefs before WTO Adjudicating Bodies”, Journal of International Economic Law, vol. 4, 2001.
21-  Lynch, K., “Best Friends? Supreme Court Law Clerks on Effective Amicus Curiae Briefs, Journal of Law & Politics, vol. 20, 2004.
22-  Mubangizi, John & Christopher Mbazira “Constructing the Amicus Curiae Procedure in Human Rights Litigation”, Law, Democracy & Development, Vol. 16, 2012.
23-   Munford, L. T, “When Does the Curiae Need an Amicus?”, Journal of Appellate Practice and Process, vol. 1, 1999.
24-  Nettesheim, Judge Neal & Clare Ryan, “Friends of The Court Briefs: What The Curiae Wants in An Amicus”, University of Wisconsin Law School, vol. 80, 2007.
25-  Orozco, D. “The Missing Stakeholders in Supreme Court Patent Advocacy”, Michigan Technological University School of Business and Economics Academic Offices Building, vol. 104, 2009.
26-  Pfitzer, James Headen & Christiane Ahlborn, Transparency and Public Participation in WTO Dispute Settlement, Washington: Center for International Environmental Law, 2009.
27-  Ruder, D., “The Development of Legal Doctrine Through Amicus Participation The SEC Experience”,Wisconsin Law Review,1989.
28-  Simard, L. S., “An Empirical Study of Amici Curiae in Federal Court: A Fine Balance of Access, Efficiency and Adversarialism”, Review of Litigation, vol. 27, 2008.
29-  Simpson, Reagan William & Mary R Vasaly, The Amicus Brief: How to be a Good Friend of the Court,Chicago: American Bar Association, 2004.
30-  Umbricht, G. C., “An Amicus Curiae Brief on Amicus Curiae Briefs at the WTO”, Journal of International Economic Law, vol. 4, 2001.
31-  Vinuales, J. E., “Human Rights and Investment Arbitration: The Role of Amici Curiae in International Law”, Pontifical Universidad Javeriana Colombia Derecho law review, N. 8, 2006.