دو مسأله و یک انتخاب در حقوق داوری: عدالت یا اراده طرفین؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده حوقوق

چکیده

قوانین، سهمی چندانی در داوری، در مقایسه با اراده اشخاص ندارند. دو طرف دعوا، به دنبال رفع اختلاف در مرجعی دیگر، با قواعدی دیگر هستند. از این رو، اصولاً قانون و به تبع آن، داور و دادرس (برای کنترل رأی داور یا قبول اصل داوری) باید آنچه را که طرفین اراده می کنند، بپذیرید. نقطه مقابل این اراده، مفهوم برتر عدالت است. دادگرایی نیز امری وجدانی است و از وجدان دادرس، به آسانی حذف نمی شود. در مواردی که این مفاهیم (اراده اشخاص و عدالت) در حالت تعارض قرار می گیرند، باید یکی را بر دیگری مقدم دانست. اما کدام یک مقدم است؟ باید به خواست غیرعادلانه و غیرمنصفانه اشخاص احترام نهاد یا مفهوم عدالت را از هجوم اراده های زودگذر، مصون نگهداشت؟ در این مقاله با تحلیل دو موضوع و نقل آرایی از رویه قضایی، مفهوم عدالت، مقدم بر اراده طرفین تلقی شده است.



 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسنده [English]

  • A Khodabakhashi
- ابن بابویه قمّى (شیخ صدوق)، محمد، من لا یحضره الفقیه، جلد 3، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم،‏ 1413 ه.ق.
- اسدى‏ حلى (علامه) حسن، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، جلد 2، مشهد، مؤسسه آل البت علیه السلام، چاپ اول، 1420 ه.ق.
- اسدى‏ حلى علامه، حسن، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام‏، جلد 3، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،‏ چاپ اول‏، 1413 ه.ق،
- اسدى‏ حلى(علامه)، حسن، 1410 ه.ق، ‏إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، جلد‏2، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏ چاپ اول‏، 1410 ه.ق.‏
- خدابخشی، عبدالله، حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضایی، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ سوم، 1393.
- خدابخشی، عبدالله، مبانی فقهی آیین دادرسی مدنی و تأثیر آن در رویه قضایی، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، 1390
- طوسى (شیخ)، ابو جعفر، المبسوط فی فقه الإمامیة، جلد 8، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم، 1387 ه.ق.
- طوسى (شیخ)، ابو جعفر، تهذیب الأحکام، جلد 6، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407 ه.ق.
عاملی(شهید ثانی) زین الدین،‏ مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، جلد 13، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1413 ه.ق.
- کلینى، ابو جعفر، 1407 ه.ق، الکافی، جلد 7، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم‏، 1407 ه.ق.