آسیب شناسی طرح ناظر بر تأسیس، فعالیت و نظارت بر سازمانهای مردم نهاد

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.

2 عضو هیات علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی.

چکیده

مقاله حاضر به‌طور کلی نیم نگاهی به جایگاه سازمان های مردم‌نهاد در ایران دارد و به‌طور خاص معطوف به آسیب شناسی طرح ناظر بر تأسیس، فعالیت و نظارت بر سازمان های مردم‌نهاد است. سازمان‌های مردم‌نهاد، سازمان هایی مستقل، غیرانتفاعی، عام المنفعه، داوطلبانه، غیرسیاسی، دموکراتیک و سازمان‌یافته هستند که رسالت اصلی آن ها با توجه به رشد آگاهی مردم و تمایل آن ها به مشارکت در اداره امور، پرکردن خلأهای موجود میان دولت و مردم، جبران نقایص بازار و دولت و ضربه‌گیری در مقابل این دو است. این سازمان ها با ابتناء بر اصل داوطلبی (مشارکت) و رویکرد کار-محوری توانسته اند گام‌های مؤثری در ارتقای کارآمدی بردارند. در ایران هم‌زمان با رشد آگاهی و افزایش مشارکت آن ها در تعیین سرنوشت جمعی و به دلیل عدم انطباق قوانین با تحوولات مربوط به جامعه مدنی و تکوین سازمان‌های مردم‌نهاد، قوه مجریه در راستای سازماندهی نحوه تأسیس و فعالیت این سازمان‌ها به تکاپو افتاد و به استناد ماده 182 قانون برنامه سوم توسعه و اصل 138 قانون اساسی مبادرت به تصویب آیین‌نامه ای در این خصوص نمود. با این حال، ضرورت قانونمند سازی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد، باعث شد تا طرح ناظر بر تأسیس، فعالیت و نظارت بر سازمان‌های مردم‌نهاد برای سازماندهی تأسیس و فعالیت و یکنواختی مقررات حاکم بر آن ها پیشنهاد شود. متأسفانه بررسی طرح مزبور نشان می دهد که دغدغه اصلی طراحان، نه تنها تقویت و سازماندهی تسهیلی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد نبوده، بلکه با عنایت به نگرش توطئه‌ای طراحان به این نهاد مدرن، بیشتر بر سازوکارهای نظارتی آن هم از نوع استصوابی تأکید دارد و به گونه‌ای شگفت‌آور زمینه ساز تحدید آزادی انجمن و تشکل را فراهم می سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pathology of the plan overseeing the establishment, activity, and supervision of non-governmental organizations