2
دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
چکیده
صلاحیت، اولین مقوله ایی است که هر مرجع حل اختلافی قبل از ورود به اصل دعوا با بررسی آن خود را نسبت به رفع خصومت مطروحه شایسته یا غیرصالح می یابد. در نظام حقوقی ایران محاکم گوناگونی برای حل و فصل دعاوی حقوقی ایجاد شده است، که برخی از آن ها صلاحیت عامی جهت رسیدگی به تمامی دعاوی، مگر آن چه به طور خاص از صلاحیتشان خارج شده است، دارند. این در حالی است که محاکم خاص دیگری نیز در نظام حقوقی وجود دارد که فقط برای رسیدگی به موضوعات مصرح در قانون تشکیل دهنده شان به صورت کاملاً حصری صلاحیت دارند. این دسته از محاکم که با عنوان مراجع اختصاصی شناخته می شوند، یا جزئی از نظام دادگستری عمومی اند و یا به نحو جداگانه و مستقل از دادگستری عمومی مشغول اند. از سوی دیگر نیز در دادگاه های عمومی دادگستری، شعبی با قاضی آموزش دیده به پرونده های موضوعات خاصی که رسیدگی به آن ها مستلزم داشتن دانش و آگاهی در مورد موضوع تخصصی است، رسیدگی می کنند. این نوع از دادگاه های عمومی که در نظام حقوقی ایران به دادگاه های تخصصی مشهور اند، علاوه بر صلاحیت خاصی که نسبت به موضوع تخصصی دارند، صلاحیت عامشان که ناشی از دادگاه عمومی بودنشان است، نیز به قوت خود باقی است. در این نوشتار مختصر برآنیم تا اولاً: به تعریف و بررسی اصول کلی و ویژگی های دادگاه های اختصاصی و تخصصی در نظام حقوقی ایران بپردازیم، سپس به بررسی قوانین مختلفی که به تأسیس دادگاه اختصاصی پرداخته اند، یا با اختصاص شعبی از دادگاه های عمومی به رسیدگی به پرونده های با موضوعات تخصصی، دادگاه تخصصی تشکیل داده اند، می پردازیم.
)