حقِ حق داشتن: بازخوانی مفهوم شهروندی (شناسایی عوامل محرومیت از حق در ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

10.52547/jlr.2022.228777.2312

چکیده

از منظر هانا آرنت بهره مندی از حقهای بشری بر حق نانوشته ای با نام حق حق داشتن منوط است. برخلاف ادعای مبنایی نظام حقوق بشر بین الملل، برابری و تبعاً آزادی، به صرف انسان بودنِ یک گونه زیستی محقق نمیشود، بلکه درگرو پذیرش آنها به عنوان انسان برابر با دیگران یا به‌تعبیر دیگر مشروط به شهروندی در یک نظام سیاسی است. هدف پژوهش حاضر شناسایی افراد و گروههایی است که در ایران از حق حق داشتن محروم هستند. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. یافته ها نشان میدهد برقراری حق حق داشتن سه شاخص دارد:مشارکت در سپهر عمومی، وجود پیوند میان فرد با دولت، به سامان بودن رابطه فرد با جامعه؛ بی دولتی، مهاجرت، در اقلیت ابدی و حاشیه ای بودن چهار عامل اصلی محرومیت از حق حق داشتن است. در جوامع مختلف گروههایی از انسانها عدم برقراری این شاخصها، از حق حق داشتن بی بهره می مانند و خارج از دایره تضمینهای حقوق بشری قرار میگیرند. نتایج نشان میدهد در ایران پناهندگان، ایرانیان فاقد مدارک هویتی، کودکان کار، اقلیتهای موضوع اصل 14 ق.ا، بعضی اقلیتهای سیاسی، افراد بیخانمان، زنان خانه دار، اقلیتهای جنسی و کارگران جنسی به درجاتی در زمره محرومان از حق حق داشتن قرار دارند. تنها با خروج چنین افرادی از دسته محرومان از حق است که تعریف حقوق بشر از انسان در فرض شهروند بودن به انسان به صرف انسان بودن، ارتقا مییابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The right to have rights: Rereading the concept of citizenship (Identifying the factors of deprivation of rights in Iran)

نویسنده [English]

  • Samaneh Rahmatifar
Department of Law, Faculty of Humanities Science, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Hannah Arendt based Human rights on an unwritten right called the right to have rights. Contrary to the fundamental claim of the international human rights system, equality, consequently, freedom is not achieved simply by being human as a biological species but depends on their acceptance as equal to others or citizenship. The purpose of the present paper is to identify people and groups who deprive the right to have rights in Iran. The research method is descriptive-analytical. Establishing the right to have the right has three indicators: participating in the public sphere, linking to the government, and good relating to society. Statelessness, migration, belonging to a minority and marginality are the four main factors of deprivation of the right to have rights. In different societies, due to these indicators, masses of people are deprived of the right to have rights and hence are outside the scope of human rights guarantees. The results show that in Iran, refugees, Iranians without identity certificates, working children, religious minorities (under article 14 of the Constitution), some political minorities, homeless people, housewives, sexual minorities, and sex workers are deprived of the right to have rights to some degree. If the right to have rights be guaranteed for such people, the definition of human rights will promote the rights of humans as a citizen to the rights of humans as a human.

کلیدواژه‌ها [English]

  • minority
  • statelessness
  • refugees
  • Hannah Arendt
  • marginal people

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 16 آبان 1401
  • تاریخ دریافت: 22 شهریور 1401
  • تاریخ بازنگری: 25 مهر 1401
  • تاریخ پذیرش: 16 آبان 1401