سوءاستفاده از حقوق قراردادی در مرحله‌ی اجرای قرارداد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه آموزشی حقوق خصوصی و اسلامی، دانشگاه تهران، تهران،

2 دانشجوی دکتری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی: واحد ساری، ساری، ایران.

3 دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.52547/jlr.2022.220984.1863

چکیده

اجرای حقوق ناشی از قرارداد باید به شکل متعارف آن انجام پذیرد و خروج از شکل متعارف اجرای حق قراردادی، تقصیر محسوب می‌شود و منجر به سوءاستفاده از حق قراردادی می‌گردد. هرچقدر کوشش شود تا جلوی سوءاستفاده از حق قراردادی گرفته و راهکارها و تدابیر قانونی و ضمانت اجراهای قوی و سنگین ارائه شود، باز هم وقوع سوءاستفاده از حقوق قراردادی محتمل است؛ زیرا این امر بسته به نگرش صاحب حق و ذی‌حق درمورد استفاده از حق خویش دارد. اگر او بخواهد از حق ایجادشده از قرارداد منعقده با دیگران سوءاستفاده کند و از محدودۀ حق تجاوز کند، بدون شک سوءاستفاده از حق قراردادی به وقوع خواهد پیوست و گریزی از آن نخواهد بود. قراردادهایی از جمله «قراردادهای متضمن شروط تحمیلی»، «قراردادهای متضمن وجه التزام»، «قراردادهای متاًثر از تغییر اوضاع واحوال»، «قراردادهای الحاقی» و «قراردادهای مصرف» در حقوق خصوصی به صورت بالقوه قابلیت سوءاستفاده دارند. وجود ضمانت اجرایی نظیر «تعدیل قرارداد» «فسخ قرارداد» «جبران خسارت» و «بطلان قرارداد» در قرارداد و قوانین، عامل اساسی در پیشگیری از وقوع سوءاستفاده از حقوق قراردادی در مرحلۀ اجرای قرارداد است. نتایج پژوهش حاکی از وجود چهار معیار برای سوءاستفاده از حقوق قراردادی است که در اغلب کشورها نیز یکی یا دو مورد از این معیارها به‌عنوان سوءاستفاده از حقوق قراردادی مورد پذیرش قرار گرفته‌اند که این معیارها عبارت‌اند از: 1- معیار قصد اضرار، 2- معیار حسن‌نیت در اجرای قراردادها، 3- معیار تجاوز به هدف و غایت اجتماعی حقوق، 4- معیار تقصیر در اجرای حق.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Abuse of Contractual Rights In Contract Performance Phase

نویسندگان [English]

  • abbas karimi 1
  • ramin sharifi mahalleh 2
  • zeinolabedin taghavi 3
1 Professor, Department of Private and Islamic Law, University of Tehran, Tehran, Iran
2 PhD Candidate, Faculty of Humanities, Islamic Azad University: Sari Branch, Sari, Iran.
3 PhD. Faculty of Law & Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The enforcement of the rights arising from the contract must be done in a normal form. Deviation from the normal form of applying the contractual right is considered as a fault and leads to the abuse of the contractual right. Despite the effort to prevent the abuse of contractual right and provide legal solutions and measures to guarantee strong sanctions, the recurrence of the abuse of the contractual right is inevitable, because it depends on the attitude of the beneficiary. If he wants to abuse the right created by the concluded contract and exceeds the scope of the right, the abuse of the contractual right will undoubtedly occur with no escape. Contracts such as "Contracts with Imposition Conditions", "Contracts with Liquidated Damages", and "Contracts Affected by Changing Conditions","Contracts of Adhesion" and "Consumer Contracts" are potentially abusive in private law. The existence of sanctions such as "Contract Adjustment", "Contract Termination", "Compensation" and "Contract Annulment" in the contract and laws is a principal factor in preventing the abuse of contractual rights during the contract performance phase. This study indicates four criteria to abuse contractual rights which some of them are accepted by most of the countries including: 1- the intention to harm, 2- the criterion of goodwill in contract performance, 3- the criterion of violating the social purposes of rights, 4- the criterion of fault in contract performance.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • contract law
  • abuse of right
  • contracts prone to abuse
  • performance guarantee

مراجع

  1. منابع

    کتاب

    1. اسکینی، ربیعا، مباحثی از حقوق تجارت بین‌الملل، چاپ اول، تهران: نشر دانش امروز،1371.
    2. امینی، علیرضا و سیدمحمدرضا آیتی، تحریرالروضه فی شرح المعه، جلد 2، انتشارات مؤسسه طه، 1382.
    3. انصاری، مسعود و محمدعلی طاهری، دانشنامه حقوق خصوصی، جلد 1، تهران: انتشارات محراب، 1384.
    4. انصاری، مسعود، دانشنامه حقوق خصوصی، جلد 1، انتشارات مهارت، 1384.
    5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، کتابخانه گنج دانش، چاپ5،
    6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مجموعه محشی قانون مدنی، چاپ اول، تهران: کتابخانۀ گنج دانش، 1387.
    7. کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی اعمال حقوقی، قرارداد و ایقاع، دوره مقدماتی حقوق مدنی، چاپ دوازدهم، انتشارات میزان، 1385.
    8. کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی‌: اموال و مالکیت‌، تهران‌: میزان‌، 1386.
    9. کاتوزیان، ناصر، الزا‌م‌های خارج از قرارداد مسوولیت مدنی، چاپ چهاردهم، تهران: دانشگاه تهران، موسسه انتشارات، 1395.
    10. محقق داماد، سید مصطفی، جلیل قنواتی، سید حسن حسن وحدتی و ابراهیم عبدی پور، حقوق قراردادها در فقه امامیه، جلد 1، چاپ اول، 1379.
    11. نبوی‌زاده، آیت‌الله، سوء استفاده از حق در حقوق قراردادی، عباس کریمی (مقدمه)، چاپ اول، تهران، جنگل جاودانه، 1390.

    مقاله

    1. اصغری آقمشهدی، فخرالدین و حمیدرضا ابوئی، «حسن نیت در انعقاد قرارداد در حقوق انگلیس و ایران»، مجله حقوق خصوصی، 1387، شماره 12، صص 50-29
    2. حسین آبادی، امیر، «تعادل اقتصادی در قرارداد»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، زمستان 1376 تا تابستان 1377، شماره 21 و 22.
    3. صادقی مقدم، محمدحسن، «مطالعه تطبیقی تاثیر اوضاع و احوال بر قرارداد و راه حل حقوق ایران»، مجله حقوقی بین‌المللی، دوره 18، شماره 25، 1379، صص 222-161.
    4. کاتوزیان، ناصر، « تفسیر قرارداد»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، زمستان 1384، صص 308-277.

     

    References

    Books

    1. Amini, Alireza, Seyyed Mohammadreza Ayati, Tahrir al-Rawza fi Sharh al-Loma, Vol 2, Taha Institite Publication, 2003. (In Persian)
    2. Ansari, Masoud, Encyclopedia of Private Law, Vol. 1, Maharat Publication, 2005. (In Persian)
    3. Ansari, Masoud, Mohammad Ali Taheri, Encyclopedia of Private Law, Vol. 1, Tehran: Mehrab Publication, 2005. (In Persian)
    4. Jafari Langroudi, Mohammad Jaafar, Annotated Civil Code of Iran, 1st Edition, Tehran: Ketabkhaneh Ganj-e- Danesh, 2008. (In Persian)
    5. Jafari Langroudi, Mohammad Jaafar, Terminology of Law, 5th Edition, Ketabkhaneh Ganj-e- Danesh, 2006. (In Persian)
    6. Katouzian, Nasser, Elementary Courses of Iranian Civil Law: Juristic Acts (Contracts and Unilateral Acts), 12th Edition, Mizan, 2006. (In Persian)
    7. Katouzian, Nasser, Extra-Contractual Obligations: Civil Liability, 14th Edition, Tehran: University of Tehran Publication Institute, 2016. (In Persian)
    8. Katouzian, Nasser, Introductry Course of Civil Law: Property and Ownership, Tehran: Mizan, 2007. (In Persian)
    9. Mohaghig Damad, Seyyed Mustafa, Jalil Qanawati, Seyed Hassan Vahdati Shobairi, Ebrahim Abdipour, Contract Law in the Imamieh Jurisprudence, Vol. 1, 1st Edition, 2000. (In Persian)
    10. Naboizadeh, Ayatollah, Abuse of Rights in Contractual Rights, with Abbas Karimi Introduction, 1st edition, Tehran, Jangal Javadane, 2011. (In Persian)
    11. Skini, Rabia, Discussions of International Trade Law, 1st Edition, Tehran: Danesh Amooz, 1992. (In Persian)

    Articles

    1. Asghari Aghmashedi, Fakhreddin, Hamidreza Aboui, "Good Faith in Contract Formation in English and Iranian Law", Private Law Journal, No. 12, 2008. (In Persian)
    2. Hossein Abadi, Amir, "Economic Balance in Contract", Legal Research, No. 21 & 22. (In Persian)

    14.  Karimi Abbas, "Abusive Clauses and Control of Contractual Imbalance by Common Contract Law", Journal of Law and Politics، Graduate School of Law & Political Science, Azad University of Tehran, Vol. 1, 2007. (In French)

    1. Katouzian, Nasser, "Contract Interpretation", Journal of Law and Political Science, Vol. 70, No. 845, 2005. (In Persian)
    2. Sadeghi Moghadam, Mohammad Hassan, "A Comparative Study of the Effect of Changing Conditions on the Contract and the Solution of Iranian Law", International Law Review, Vol. 18, Issue 25, 2000. (In Persian)

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 اسفند 1399
  • تاریخ بازنگری: 04 آذر 1401
  • تاریخ پذیرش: 20 آذر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار