بازخوانی تحلیلی- انتقادی ملاک تفکیک جرایم مستوجب حد از جرایم تعزیزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

10.52547/jlr.2023.226325.2135

چکیده

بنابر تلقی رایج، نظام کیفری دوگانه حد-تعزیر، از جهت جرایم مستوجب حد و تعزیر ثبات دارد. لازمه این ثبات، روشن و مشخص بودنِ سیاهه جرایم مستوجب حد و تعزیر است. و لازمه این مطلب، وجود ملاک روشن و دقیق برای تفکیک جرایم مستوجب حد و تعزیر از یکدیگر است. برای سنجش پشتوانه این ثبات و لوازم آن، در نظام کیفری حد- تعزیر، ابتدا با رویکردی تحلیلی، مقرر گشت که اصل در مجازات‌ها، تعزیری بودن است. صرفاً در موارد یقینی و به طور ضابطه‌مند می‌توان از ذیل این اصل خارج شد. سپس، با رویکردی انتقادی، و با عنایت به روایات و نوشته‌های فقهی، ضابطه‌های موجود و محتمَل برای حدانگاری کیفرها ارائه و تحلیل گشت، و از این رهگذر، حدی بودنِ بسیاری از جرایمی که در تلقی رایج، مستوجب حد قلمداد می شوند، به چالش کشیده شد. در نهایت روشن شد که دوگانه حد-تعزیر از جهت جرم، آن‌گونه که در تلقی رایج متصوّر است، ثبات ندارد و می‌توان با اجتهاد روشمند، تغییراتی را در سیاهه جرایم مستوجب حد و تعزیر پذیرفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Critical re-reading of the list of crimes subject to the Hadd in the light of the criteria for determining the Hadd of punishments

نویسنده [English]

  • Hossein Khodayar
Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran
چکیده [English]

According to popular belief, the dual penal system of hadd-ta'zir has a static limit in terms of crimes subject to hadd and ta'zir. The prerequisite for this stagnation is the clarity of the list of crimes subject to hadd and ta'zir. And the requirement of this matter is the existence of a clear and precise criterion for separating the crimes subject to hadd and ta'zir from each other. In order to measure the validity and reliability of this static and its accessories in the criminal system of hadd-ta'zir, in this article, first, with an analytical approach, it was determined that the principle in punishments is to be ta'zir. Only in certain cases and in a disciplinary manner can this principle be removed. This principle should also be returned to in suspicious cases. Then, with a critical approach, and with regard to the existing jurisprudential narrations and writings in this regard, the existing and probable criteria for limiting punishments were presented and analyzed, and through this, the limitation of many crimes that were considered common in the common sense. Are challenged. Finally, it became clear that the dual hadd-ta'zir is not static in terms of crime, as it is commonly considered, and with methodical ijtihad, changes in the list of crimes subject to hadd and ta'zir can be accepted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crimes subject to hadd
  • Crimes subject to ta'
  • The principle of ta'
  • Criteria for the Hadd of punishments
  • The penal system of hadd-ta'
  • zir