تضمین استقلال ساختاری قوه قضائیه در پرتو نظرات شورای نگهبان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران: دانشکدگان فارابی، قم، ایران (نویسنده مسئول) ahmad.rahimi@ut.ac.ir

2 دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار، پژوهشکده شورای نگهبان، تهران، ایران

چکیده

قانون‌گذار اساسی در اصل 57 قانون اساسی قوای حاکم را «مستقل از یکدیگر» می‌داند و در اصل 156 این قانون در مقام توصیف قوه قضائیه با تأکیدی مضاعف قوه قضائیه را قوه‌ای مستقل می‌داند. بنابراین استقلال قوه قضائیه مورد اهتمام ویژه مقنن اساسی قرار گرفته است. یک جنبه مهم از استقلال قوه قضائیه، استقلال ساختاری ‌است که بیانگر جایگاه و وضعیت مستقل قوه قضائیه نسبت به سایر قوا یا اشخاص بیرونی است. بر همین اساس، این پژوهش که با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و با رویکردی تحلیلی– توصیفی انجام پذیرفته است، در مقام پاسخ به این پرسش است که بایسته‌های حاکم بر استقلال ساختاری قوه قضائیه در نظرات شورای نگهبان به‌عنوان مفسر و پاسبان قانون اساسی، چگونه تعیین شده است. نتیجه این پژوهش مبرهن «صلاحیت انحصاری قوه قضائیه در پیشنهاد لایحه قضایی، تهیه، تصویب، اصلاح و نسخ آیین‌نامه‌های اجرایی و قضایی» و «ممنوعیت نظارت سایر قوا بر عملکرد قوه قضائیه» است. همچنین مختصات ارتباط قوه قضائیه با وزارت دادگستری با تأکید بر استقلال قوه قضائیه، به نحوی ترسیم شده است که «تجهیز و تأمین تشکیلات قضایی» با قوه قضائیه است. مضافاً اینکه، از منظر شورای نگهبان اطلاق مفهوم استقلال قوه قضائیه شامل تمامی نهاد‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه این قوه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Ensuring the Structural Independence of the Judiciary in Light of the Opinions of the Guardian Council

نویسندگان [English]

  • Ahmad Rahimi 1
  • Mohammad Sadegh Farahani 2
  • ali Fatahi Zafarkandi 3
1 Ph.D Candidate, Faculty of Law, University of Tehran: Farabi College, Qom, Iran Corresponding Author Email: Ahmad.rahimi@ut.ac.ir
2 . Ph.D, Faculty of Law & Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Guardian Council Research Institute, Tehran , Iran
چکیده [English]

In Article 57 of the Constitution, the constitutional legislator considers the ruling powers to be "independent of each other" and in Article 156 of this law, where describing the judiciary, with double emphasis, it considers the judiciary as an independent power. Therefore, the independence of the judiciary has been given special attention by the constitutional legislator. An important aspect of the judiciary independence is structural independence, which expresses the independent position and status of the judiciary compared to other powers or external persons. Accordingly, this research, conducted using library data and through an analytical-descriptive approach, answers to the question that how it is determined the requirements of the structural independence of the judiciary in the opinions of the Guardian Council as the interpreter and the guardian of the Constitution. The result of this demonstrative study is "the exclusive competence of the judiciary in proposing the judicial bill, preparing, approving, amending and canceling executive and judicial regulations" and "the prohibition of supervision of other powers on the functioning of the judiciary". Also, the features of relationship between the judiciary and the Ministry of Justice, with emphasis on the independence of the judiciary, have been described in such a way that "equipping and providing the judicial system" is with the judiciary. In addition, from the Guardian Council point of view, the concept of the independence of the judiciary includes all institutions and organizations subordinate to this branch.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Structural Independence
  • Judiciary
  • Minister of Justice
  • Guardian Council
  • Supervision

مراجع

  1.  مراجع

    کتاب

    1. اردبیلی،‌ محمدعلی، ‌حقوق جزای عمومی، ‌ جلد 3، تهران: میزان، ‌
    2. اصغری، ‌محمدرضا، ‌خلف‌ رضایی،‌ حسین، ‌راجی، و سید محمد هادی،‌ شرح قانون اساسی: فصل ششم قوه مقننه، تهران:‌ پژوهشکده ‌شورای ‌نگهبان، ‌
    3. بهادری ‌جهرمی،‌ علی ‌و ‌دیگران،‌‌ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران،‌ تهران، پژوهشکده‌ شورای ‌نگهبان ‌و ‌پژواک ‌عدالت، ‌
    4. تنگستانی،‌ محمدقاسم، ‌استقلال ‌و ‌مسئولیت‌ قوه‌قضائیه،‌ تهران:‌ میزان، ‌
    5. جمعی از نویسندگان، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده شورای نگهبان و پژواک عدالت، 1400.
    6. جنیدی، لعیا و بیژن عباسی، میثاق ملّی: مجموعه مقالات به مناسبت بزرگداشت روز قانون اساسی، تهران: معاونت حقوقی ریاست جمهوری، 1400.
    7. خالقی، ‌علی،‌ نکته ‌در ‌آیین ‌دادرسی ‌کیفری، ‌تهران: ‌شهر‌ دانش،‌ چاپ دهم، ‌‌
    8. خسروی، ‌حسن، ‌حقوق‌ اساسی‌2،‌ تهران:‌ دانشگاه ‌پیام‌نور، ‌چاپ نهم، ‌
    9. راسخ، محمد، ریحانه کوشش­کار و فائزه عامری، وضع مقرره در قوه قضائیه، تهران: دراک، 1394.
    10. ره­پیک،‌ حسن، ‌مقدمه ‌علم ‌حقوق، ‌تهران: ‌خرسندی،
    11. طباطبایی ‌مؤتمنی،‌ منوچهر،‌ حقوق ‌اداری،‌ تهران: ‌سمت، 1395.
    12. عباسی ‌لاهیجی، ‌حسن،‌ حقوق ‌اساسی‌ جمهوری ‌اسلامی ‌ایران،‌ تهران: دادگستر، ‌
    13. عمید ‌زنجانی،‌ عباسعلی،‌ کلیات‌ حقوق ‌اساسی ‌جمهوری ‌اسلامی‌ ایران،‌ تهران: مجد، ‌
    14. فتحی،‌ محمد،‌ کاظم کوهی ‌اصفهانی و‌ دیگران،‌ قانون ‌اساسی ‌جمهوری ‌اسلامی ‌ایران ‌به ‌همراه ‌نظرات ‌تفسیری ‌شورای ‌نگهبان،‌ تهران: پژوهشکده‌ شورای‌ نگهبان، 1398.
    15. کاتوزیان، ناصر،‌ فلسفه‌ حقوق، ‌جلد 2، تهران: شرکت‌ سهامی ‌انتشار، ‌
    16. کاتوزیان، ‌ناصر،‌ مقدمه‌ علم ‌حقوق ‌و ‌مطالعه‌ در ‌نظام ‌حقوقی ‌ایران،‌ تهران: شرکت ‌سهامی ‌انتشار، ‌
    17. گرجی ازندریانی، علی اکبر و محمد مهاجری، نقد رویه‌های شورای نگهبان، تهران: جنگل، چاپ اول، 1398.
    18. مجیدی،‌ محمدرضا،‌ آشنایی ‌با ‌قانون ‌اساسی ‌جمهوری ‌اسلامی ‌ایران، ‌قم: ‌نهاد ‌نمایندگی ‌مقام ‌معظم ‌رهبری ‌در ‌دانشگاه‌ها:‌ دفتر ‌نشر ‌معارف، ‌
    19. موسی­زاده، ‌رضا،‌ حقوق ‌اداری‌1 و 2‌ (کلیات ‌و ‌ایران)،‌ تهران:‌ میزان، ‌
    20. مهرپور،‌ حسین،‌ حقوق ‌اساسی‌ جمهوری ‌اسلامی ‌ایران،‌ تهران: ‌دادگستر، چاپ اول، ‌‌
    21. ناجی‌زواره، مرتضی، دادرسی بی‌طرفانه در امور‌ کیفری، تهران: شهردانش، 1389.
    22. نوربها، ‌رضا، ‌زمینه‌ حقوق ‌جزای ‌عمومی، ‌تهران: ‌گنج‌ دانش، ‌
    23. وکیل، ‌امیر ساعد و پوریا عسکری، ‌قانون ‌اساسی ‌در ‌نظم‌ حقوق ‌کنونی،‌ تهران: مجد، 1388.
    24. هاشمی،‌ محمد،‌ حقوق ‌اساسی ‌جمهوری ‌اسلامی ‌ایران،‌ جلد 2، تهران: ‌میزان،‌

    مقاله‌

    1. امیری،‌‌ محسن و‌‌ محمدرضا ویژه،‌‌ «اصول ‌‌بنیادین ‌‌ناظر‌‌ بر‌‌ تضمین ‌‌استقلال ‌‌قضایی ‌‌در‌‌ نظام‌‌ حقوقی‌‌ ایران‌‌ با ‌‌نگاهی ‌‌به ‌‌حقوق‌‌ فرانسه»، مجله ‌‌‌‌پژوهش‌های‌‌ حقوق‌‌ تطبیقی، دوره 18، شماره 3، ‌‌‌‌1393، صص 26-1.
    2. تنگستانی،‌ محمدقاسم،‌ «حدود و لوازم اختیارات رئیس‌ قوه قضائیه در ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری در نظام حقوقی ایران»، ‌فصلنامه حقوق اداری، دوره 6، شماره 19، 1398، صص 78-53.
    3. جعفری، اسماعیل و سیده لیلا هاشمی‌نژاد، «تأثیر تفکیک قوا‌ بر عملکرد جمهوری اسلامی‌ ایران: نقاط قوت و ضعف»،‌ ماهنامه پژوهش ‌ملل، دوره 2، شماره 14، 1395، صص41-21.
    4. زمانی، امین‌اله، محمدحسین باقری‌خوزانی،‌ «صلاحیت رئیس قوه قضائیه در ارسال لوایح قضایی به مجلس شورای اسلامی»،‌ مجله حقوقی دادگستری، دوره 82، شماره‌103، 1397، صص50-33.
    5. سوادکوهی‌فر، سام، ‌‌«بحثی ‌‌پیرامون ‌‌قدرت ‌‌اجرایی ‌‌آیین‌نامه‌ها ‌‌و ‌‌بخشنامه‌های ‌‌قوه ‌‌قضائیه ‌‌در ‌‌مقایسه ‌‌با‌‌ آیین‌نامه‌‌ها ‌‌و ‌‌مصوبات ‌‌قوه ‌‌مجریه»، ‌ مجله حقوقی دادگستری، دوره 65، شماره 35، ‌‌1380، صص 54-41.
    6. فلاح‌زاده،‌ علی‌محمد و زهرا زارعی، «بررسی‌ تطبیقی سازمان بازرسی‌ کل کشور و‌ نهاد آمبودزمان»،‌ فصلنامه حقوق اداری، دوره 1، شماره 2، ‌‌1392،‌‌ صص158-127.
    7. فهیمی،‌ محمدباقر و سیدابراهیم حسینی،‌ «بررسی تطبیقی نقش قوه قضائیه در‌ کشورهای اسلامی افغانستان،‌ مصر،‌ پاکستان‌ و ایران»، مجله اندیشه‌های حقوق‌ عمومی، دوره 6، شماره 2، ‌‌1396، صص95-75.
    8. کاشانی، ‌‌جواد، ‌‌«مفهوم ‌‌لایحه ‌‌قضایی»، ‌‌فصلنامه ‌‌پژوهش‌‌‌حقوق ‌‌عمومی، دوره 18، شماره 53، ‌‌‌‌1395، صص 27-9.
    9. لارکینز، کریستوفر، «تحلیل مفهومی و نظری رابطه استقلال قضایی و مردمی شدن»، ترجمه محمدحسین زارعی، نشریه راهبرد، دوره 10، شماره 3، 1381، صص 241-217.
    10. الهام، غلام‌حسین و محمدامین ابریشمی­راد، «نقد نظر شورای نگهبان درخصوص امکان ارسال مستقیم لوایح قضایی به مجلس»، فصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی، دوره 15، شماره 2، 1393، صص 77-55.

    وب‌سایت‌

    1. سامانه‌ جامع ‌نظرات ‌شورای ‌نگهبان ‌قابل‌دسترس ‌در : ‌‌‌http://nazarat.shora-rc.ir/

    References

    Books

    1. A Group of Authors, Constitutional law of the Islamic Republic of Iran, Tehran: Guardian Council and Echo of Justice Research Institute, 2021. (in Persian)
    2. Abbasi Lahiji, Hassan, Constitutional Law of the Islamic Republic of Iran, Tehran: Dadgostar, 2018. (in Persian)
    3. Amid Zanjani, Abbas Ali, Generalities of the Constitutional Law of the Islamic Republic of Iran, Tehran: Majd, 2008. (in Persian)
    4. Ardebili, Mohammad Ali, General Criminal Law, Volume 3, Tehran: Mizan, 2016. (in Persian)
    5. Asghari, MohammadReza, Khalaf Rezaei, Hossein, Raji and Sayyed Mohammad Hadi, Explanation of the Constitution; Chapter Six: Legislative Power, Tehran: Guardian Council Research Institute, 2017. (in Persian)
    6. Bahadori Jahromi, Ali et al. Constitutional Law of the Islamic Republic of Iran, Tehran: Guardian Council and Echo of Justice Research Institute, 2021. (in Persian)
    7. Fathi, Mohammad, Kazem Kouhi Esfahani et al. The Constitution of the Islamic Republic of Iran with the Interpretative Opinions of the Guardian Council, Tehran: Guardian Council Research Institute, 2019. (in Persian)
    8. Gorji Azandriani, Ali Akbar and Mohammad Mohajeri, Critique of the Procedures of the Guardian Council, Tehran: Jungle, First Edition, 2019. (in Persian)
    9. Hashemi, Mohammad, Constitutional Law of the Islamic Republic of Iran, Volume 2, Tehran: Mizan, 2019. (in Persian)
    10. Jonaydi, La’ya and Bijan Abbasi, National Covenant: A Collection of Articles on the Occasion of Commemorating Constitution Day, Tehran: Legal Assistant of the President, 2021. (in Persian)
    11. Katouzian, Nasser, Introduction to Law and Study of the Iranian Legal System, Tehran: Sahami Publishing Company, 2016. (in Persian)
    12. Katouzian, Nasser, Philosophy of Law, Volume 2, Tehran: Sahami Publishing Company, 2016. (in Persian)
    13. Khaleghi, Ali, A Point in Criminal Procedure, Tehran: Shahr-e-Danesh, Tenth Edition, 2017. (in Persian)
    14. Khosravi, Hassan, Constitutional Law 2, Tehran: Payam Noor University, Ninth Edition, 2015. (in Persian)
    15. Majidi, Mohammad Reza, Introduction to the Constitution of the Islamic Republic of Iran, Qom: The Supreme Leader's Representative Institution in Universities: Ma’aref Publishing House, 2010. (in Persian)
    16. Mehr-Pour, Hossein, Constitutional Law of the Islamic Republic of Iran, Tehran: Dadgostar, First Edition, 2008. (in Persian)
    17. Mousa-Zadeh, Reza, Administrative Law 1 and 2 (Generalities and Iran), Tehran: Mizan, 2017. (in Persian)
    18. Naji-Zavareh, Morteza, Impartial Trial in Criminal Matters, Tehran: Shahr-e-Danesh, 2010. (in Persian)
    19. Nour-Baha, Reza, Background of General Criminal Law, Tehran: Ganj-e-Danesh, 2012. (in Persian)
    20. Rah-Payk, Hassan, Introduction to the Science of Law, Tehran: Khorsandi, 2015. (in Persian)
    21. Rasekh, Mohammad, Reyhaneh Kousheskar and Faezeh Ameri, The Establishment of Regulations in the Judiciary, Tehran: Derak, 2015. (in Persian)
    22. Tabatabae’i Mo’tameni, Manouchehr, Administrative Law, Tehran: Samt, 2016. (in Persian)
    23. Tangestani, Mohammad Ghasem, Independence and Responsibility of the Judiciary, Tehran: Mizan, 2018. (in Persian)
    24. Vakil, Amir Sa’ed and Pouria Askari, The Constitution in the Current Legal System, Tehran: Majd, 2009. (in Persian)

    Articles

    1. Amiri, Mohsen and Mohammad Reza Vijeh, “Basic Principles Governing Judicial Independence in Iran’s Legal System with an Eye to France’s Legal system”, Comparative Law Researches, Volume 18, Issue 3, 2014, pp: 1-26. (in Persian)
    2. Elham, Gholam Hossein and Mohammad Amin Abrishami Rad, “Review of the Guardian Council's View about the Possibility of Sending Judicial Bills to the Majles Directly”, Quarterly Journal of Islamic Law Research, Volume 15, Issue 2, 2014, pp: 55-77. (in Persian)
    3. Fahimi, Mohammad Bagher and Sayyed Ebrahim Hosseini, “Comparative Study of the Role of the Judiciary in the Islamic Countries of Afghanistan, Egypt, Pakistan and Iran”, Journal of Thoughts on Public Law, Volume 6, Issue 2, 2017, pp: 75-95. (in Persian)
    4. Fallah-Zadeh, Ali Mohammad and Zahra Zare’i, “Comparative study of the General Inspectorate of the country and the Ombudsman Institution”, Administrative Law Quarterly, Volume 1, Issue 2, 2013, pp: 127-158. (in Persian)
    5. Ja’fari, Esmaeil and Sayyedeh Leila Hashemi-Nejad, “The Effect of Separation of Powers on the Performance of the Islamic Republic of Iran: Strengths and Weaknesses”, National Research Monthly Magazine, Volume 2, Issue 14, 2016, pp: 21-41. (in Persian)
    6. Kashani, Javad, “The Concept of Judicial Bill”, Quarterly Journal of Public Law Research, Volume 18, Issue 53, 2017, pp: 9-27. (in Persian)
    7. Larkins, Christopher, “Conceptual and Theoretical Analysis of the Relationship between Judicial Independence and Popularization”, Translated by: Mohammad Hossein Zare’i, Quarterly Journal of Strategy, Volume 10, Issue 3, 2002, pp: 241-217. (in Persian)
    8. Savadkouhi-Far, Sam, “A Discussion on the Executive Power of the Regulations and Circulars of the Judiciary in Comparison with the Regulations and Resolutions of the Executive Branch”, The Judiciarys Law Journal, Volume 65, Issue 35, 2001, pp: 41-54. (in Persian)
    9. Tangestani, Mohammad Ghasem, “Limitations and Requirements of Authorities of Head of the Judiciary about Creation Necessary Organizations in the Judiciary in Legal System of Iran in the Iranian Legal System”, Administrative Law Quarterly, Volume 6, Issue 19, 2019, pp: 53-78. (in Persian)
    10. Zamani, Aminollah, Mohammad Hossein Bagheri Khozani, “The Authority of the Chief Justice of Iran to Send Judicial Bills Directly to the Parliament”, The Judiciarys Law Journal, Volume 82, Issue 103, 2018, PP 33-50. (in Persian)

    Websites

    1. Comprehensive System of Guardian Council Opinions Available at:‌‌ http://nazarat.shora-rc.ir/ (in Persian)

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 29 آبان 1401
  • تاریخ بازنگری: 01 تیر 1402
  • تاریخ پذیرش: 01 آبان 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار