ضمان قهری یا مسئولیت مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

حقوق مربوط به ضمان قهری و مسئولیت مدنی در ایران ساختاری سه‌گانه دارد و بر مبانی متنوعی شکل‌گرفته است. ساختاری با عنوان "ضمان قهری"در قانون مدنی، ساختاری با عنوان"مسئولیت مدنی" در قانون مسئولیت مدنی و ساختاری با عنوان "موجبات ضمان" در قانون مجازات اسلامی. درواقع نظام حقوق مسئولیت مدنی در ایران التقاطی است از نظام حقوقی اسلام، فرانسه، آلمان و سوئیس. التقاطی که نه‌تنها مشکلات مسئولیت مدنی را حل نکرد بلکه بر مشکلات و تعارضات افزود و نظام حقوق مسئولیت مدنی را ناکارآمد و ناتوان از حل مشکلات کرد. دلیل اصلی آن است که نظام حقوق اسلامی بر مبنای نظریه تملیک و ضمان قهری و نظام حقوقی ژرمنی بر اساس نظریه تعهدات و مسئولیت مدنی شکل‌گرفته است و اختلاف این دو نظام اساسی و بنیادین است و حل تعارضات احکام قانونی در نظام‌هایی که مبانی مختلفی دارند ممکن به نظر نمی‌رسد. ناچار یا باید نظام مسئولیت مدنی را اقتباس کرد و از بسیاری مبانی دست کشید یا نظام ضمان قهری (مورد قبول فقه اسلامی) را پذیرفت و برخی نواقص را با سایر روش‌های موجود در این نظام حقوقی مانند نهاد تعزیر مدنی، قاعده لا ضرر، بنای عقلا و غیره برطرف ساخت. در این تحقیق نخست تمایز این دو نظام، و سپس راه‌حل‌های رفع نقایص بررسی‌شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

tort law ( zaman qahri) or civil liability

نویسنده [English]

  • Jalil Ghanavati
Department of Private law,Law faculty,.Pardis Faraby,University of Tehran
چکیده [English]

civil liability law ( tort law) in Iranian legal system has a three-pronged structure and is based on a variety of principles: A structure in the civil code with the title of zaman qahri, a structure called "civil liability" in the civil liability Act and a structure entitled "causes of liability" in the Islamic Penal Code. In fact, the civil liability law system in Iran is eclectic from Islamic law (shariah), French law, and Germany and Switzerland law. An eclecticism that not only did not solve the problems of tort law, but also added to the problems and conflicts and made the civil liability law system inefficient and incapable of solving problems. The main reason is that in contract and tort law the Islamic legal system is based on the theory of ownership and the French and German legal system are based on the theory of obligations. The difference between these legal systems is fundamental and it does not seem possible to resolve the conflicts of legal provisions in systems that have different bases. Inevitably, Iranian legal system either has to accept the system of civil liability based on the theory of obligations or the system of zaman qahri which accepted by Islamic jurisprudence based on theory of ownership. In this article, we consider first the distinction between these two systems of tort law and then the solutions to eliminate the challenges in Iranian law in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • zaman qahri
  • sources of liability
  • ownership transferring theory
  • obligation theory