دموکراسی و رویکرد به عدالت در آتن باستان

مقاله حاضر نهادهای سیاسی و حقوقی آتن در سده های ششم تا اواسط شده چهارم قبل از میلاد را همراه با ارجاع خاص به سیستم دموکراسی آن دوره مورد بررسی قرار می دهد و موضوعاتی که در این مقاله مورد اشاره قرار می گیرد عبارت اند از: الف) فلسفه سیاسی که در آرایش این نهادها نهفته است، ب) بستر اقتصادی و اجتماعی که این نهادها در آن پدید آمدند و ج) حدود این دموکراسی (به خصوص در زمینه محدودیت در تعریف شهروندی و عدم مشارکت بخش هایی از جامعه آتن). دموکراسی، از سوی خود آتنی ها همواره به عنوان شکل مطلوب حکومت تلقی نگردیده و برخی نویسندگان پیش رو در سده های چهارم و پنجم، الیگارشی یعنی حکومت معدودی از «شایسته ترین» افراد را به عنوان شکل مطلوب حکومت معرفی کرده اند، به طوری که در اواخر سده پنجم قبل از میلاد، آتن تجربه دو تلاش نافرجام برای سرنگونی دموکراسی و جایگزینی آن با الیگارشی را از سرگذراند. با تمام این احوال دموکراسی آتن تا دوره هلنی (اواخر سده چهارم) به بقای خود ادامه داد و خود را به عنوان سیستمی نیرومند که عملاً قادر به پاسخ گویی به نیازهای جامعه خود است به جهانیان شناساند. این دموکراسی معرف نوعی توازن میان قدرت و منافع طبقات مختلف شهروندان در آتن بود که خود، بخشی از تلاش گسترده تر برای دادن پاسخ عادلانه به نابرابری های موجود در جامعه روستایی آتیکا در اوایل قرن ششم بود. این مقاله نقش های گوناگونی که توسط طبقات مختلف در نظام دموکراتیک ایفا می شد را مورد بررسی قرار می دهد و ظهور یک طبقه برگزیده در میان  طبقه سنتی حاکم را بررسی می کند. 
جنبه مهم دیگری که در این جا بررسی می شود مفهوم عدالت (و عدالت اجتماعی) است. این مفهوم در واقع سازمان دهی سیاسی و حقوقی آتن باستان و اصلاحات حقوقی سولون را زیر سیطره خود دارد.
این امر هم چنین مستقیماً مرتبط است با بحث در مورد ارتباط نزدیک و دوجانبه بین نظام دموکراتیک آتن و روشی که دادگاه های آتنی و نظام هیئت منصفه در آتن به آن عمل می کردند. استفاده از هیئت منصفه پرتعداد که توسط عامه مردم انتخاب می شدند در حقیقت توسعه این باور عمومی بود که دموکراسی عبارت است از اعتماد به قضاوت عامه و صحت عقیده عموم شهروندان در برابر صحت عقاید معدودی از قدرتمندان. سرآخر، مقاله حاضر این مطلب را بررسی می کند که آیا سیستم «دموکراتیک» آتن باستان واقعاً می تواند به عنوان یک «مدل» برای دموکراسی های تکثرگرای امروزی اروپا (و سایر نقاط جهان) تلقی شود.