1
عضو هیات علمی دانشکده حقوق – دانشگاه آزاد اسلامی – مرکز علوم و تحقیقات
2
دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق اقتصادی - دانشگاه شهید بهشتی.
چکیده
قرارداد اختیار معامله سهام، از جمله قراردادهای مالی است. اوراق مالی که نماینده این قرارداد اختیار معامله سهام است، از اوراق مشتقه مالی است که به عنوان اوراق بهادار در بازار سهام به طور وسیع مورد استفاده قرار می گیرد و نقش مهمی در کاهش ریسک و توسعه بازارهای مالی دارد. هدف اصلی این نوع قرارداد علی الاصول مدیریت ریسک در نوسان قیمت هاست، اما در حال حاضر به عنوان یک ابزار مالی در جهت تحصیل سود در بازار سهام نیز مورد استفاده است. به موجب قرارداد اختیار سهام، دارنده اختیار (خریدار) حق دارد –و نه تعهد– که مقدار معینی از کالای مشخص یا اسناد مالی را (دارایی یا اسناد پایه) با صادرکننده اختیار (فروشنده) تا قبل از سررسید (تاریخ انقضا / موعد اعمال اختیار) و به قیمت معینی (قیمت اعمال) معامله نماید. فروشنده یا صادرکننده اختیار نیز متقابلاً متعهد است همی نکه خریدار یا دارنده اختیار حق خود را اعمال نمود، معامله را انجام دهد. خریدار، در مقابل این حق، مبلغی را به فروشنده می پردازد (قیمت اختیار). قرارداد اختیار خرید را حق خرید (call option) , و قرارداد نظر به اختیار فروش را قرارداد حق فروش (Put Option) نامند. موضوع قرارداد اختیار معامله سهام حسب مورد، خرید یا فروش کالا یا سهام ذیربط است که به صورت اوراق بهادارِ قابل معامله صادر می شود و تا قبل از سررسید، در بورس قابل معامله است. خرید و فروش این اوراق تابع "دستورالعمل معاملات قرارداد اختیار معامله سهام در بورس" است که به تصویب هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده است. بهای اوراق بهادار ناظر به قرارداد اختیار معامله سهام در چارچوب بورس و به صورت "تسویه نقدی" یا "نظام جایگزینی" انجام می شود که هر دو مکانیسم توسط بورس اوراق بهادار تهران تنظیم شده است. از نظر حقوقی، قرارداد اختیار معامله سهام به موجب قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذرماه 1384 در حقوق ایران شناخته شده، با وجود این ماهیت حقوقی آن همواره مورد بحث بوده است. به طور کلی، قرارداد مذکور لازم الاجرا و منجز است و در واقع یک تعهد یا قرارداد مستقل است که طرفین را ملزم می کند نسبت به خرید یا فروش کالای موضوع قرارداد اصلی، اقدام نمایند و از این حیث مانند سایر قراردادهای خصوصی، تابع قواعد عمومی قراردادهاست. معذلک با توجه به این که اصولاً اختیار معامله سهام مطابق تشریفات خاصی در بورس مبادله می شود، می توان آن را در شمار قراردادهای تشریفاتی هم دانست.
)