مبنای اکولوژیک اصل عمومی بودن وظیفه حفاظت محیط زیست

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران

چکیده

یکی از رویکردهای نوین در حقوق محیط زیست، حفاظت فراگیر و مشارکتی از محیط زیست است که در اصل 50 قانون اساسی ایران با عنوان عمومی بودن وظیفه حفاظت محیط زیست متعیّن شده است. تصویب قوانین و مقررات متعدد محیط زیستی نیز در دهه­های اخیر کمک کرده است تا این هنجار بتواند به عنوان اصل عمومی بودن حفاظت محیط زیست به تدریج در نظام حقوقی تثبیت ­شود. بر اساس این اصل حفاظت محیط زیست باید بطور یکپارچه و فراگیر با مشارکت همه نهادهای مرتبط انجام شود. ­یکی از مبانی مهم طرح و توسعه این اصل را باید در رهیافت­های اکولوژیک جستجو کرد که بر اساس آن به دلیل یکپارچگی و فراگیری اکوسیستم­ها و ارتباط سیستماتیک آنها با یکدیگر و همه بخش­های اجتماعی، حقوق محیط زیست باید با اتخاذ یک نظام حفاظتی یکپارچه و فراگیر، از کلیت عناصر و حوزه­های اکوسیستمی حفاظت کند. اکولوژی مبنایی علمی برای توجیه ضرورت مشارکت همه بخش­های انسانی در حفاظت از کلیه حوزه­های محیط زیستی فراهم می­کند که بر اساس آن حفاظت محیط زیست، وظیفه عمومی همه بخش­های اجتماعی و نهادهای دولتی و غیر دولتی خواهد بود و همه این نهادها باید در حفاظت از همه بخش­های محیط زیست مشارکت و همکاری داشته باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ecological basis of the Principle of Environmental Protection as a Public Responsibility

منابع
الف) منابع فارسی:
1. اردکانی، محمدرضا؛ اکولوژی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ 13، 1390.
2. بنسون، جان؛ اخلاق محیط زیست: مقدمات و مقالات، مترجم: عبدالحسین وهاب­زاده، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 1382.
3. چالاما، شانکاریا؛ موریس، پیتر؛ مشارکت برای نجات زمین، مترجمان: سید احمد خاتون آبادی و غلامرضا نادری، انتشارات دانشگاه تهران، 1383.
4. وات، کنت؛ مبانی محیط زیست، مترجم: عبدالحسین وهاب­زاده، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 1383.
منابع خارجی:
5. Acevedo, Lucio Cabrero; El Derecho de Protección al Ambiente, México: Universidad Nacional Autónoma de México, (1981).
6. Allenby, Braden R., “Environmental Security: Concept and Implementation”, International Political Science Review, (2000), Vol. 21, No. 1.
7. Ávila, Carla D. Aceves, “Sobre la naturaleza jurídica delderecho ambiental”, en José Luis Fernández Zayas et al. Encuentro Internacional de Derecho Ambiental, Foro Consultivo Científico y Tecnológico, México, (2007).
8. Bookchin, Murray; Toward an Ecological Society, USA: Black Rose, (1980).
9. Bortman, Marci, Environmental Encyclopedia. 3rd ed., Vol. 1, USA: Gale Publication, (2003).
10. Bosselman, Fred P.; A. Dan Tarlock; “The Influence of Ecological Science on American Law: An Introduction”, Chicago-Kent Law Review, (1993-1994), Vol. 69.
11. Bosselmann, Klaus; “The Way Forward: Governance for Ecological Integrity”, in Laura Westra et al., Reconciling Human Existence with Ecological Integrity: Science, Ethics, Economics and Law, UK: Earthscan, (2008).
12. Brooks, Richard O.;“A Constitutional Right to a Healthful Environment”,Vermont Law Review, (1991-1992), Vol. 16.
13. Brown, D., et al., “Implementing global Ecological Integrity: A Synthesis”, in D. Pimentel; L. Westra, R. F. Noss, Ecological Integrity, USA: Island Press, (2000).
14. Cable, Sherry; Michael Benson, “Acting Locally: Environmental Injustice and the Emergence of Grass-roots Environmental Organizations”, Social Problems, (1993), Vol. 40, No. 4.
15. Crumpacker, David W., “Prospects for Sustainability of Biodiversity Based on Conservation Biology and US Forest Service Approaches to Ecosystem Management”, Landscape and Urban Planning, (1998),Vol. 40.
16. Decker, Christopher S., “Corporate Environmentalism and Environmental Statutory Permitting”, Journal of Law and Economics, (2003), Vol. XLVI.
17. Falk, D. A., “Fragmentation of Habitats and Conservation”,inPeter Calow, Blackwell’s Concise Encyclopedia of Ecology, UK: Blackwell Science Ltd, (1999).
18. Farias, Talden Queiroz, “Princípios Gerais do Direito Ambiental”, Âmbiento Jurídico, Rio Grande, (2006), IX, no. 35.
19. Felli, Romain, Les deux âmes de l’écologie: Une critique du développement durable, France: L’Harmattan, (2000).   
20. Cafferatta, Néstor A., Introducción al Derecho Ambiental, México: Instituto Nacional de Ecología, (2004).
21. Greitens, Thomas, “Environmental Policy”, in Jack Rabin, Encyclopedia of Public Administration and Public Policy, USA: Taylor & Francis Group, (2005).
22. Haeuber, Richard; Jerry Franklin, “Perspectives on Ecosystem Management”, Ecological Applications, (1996), Vol. 3.
23. Harrison, K., “Talking with the Donkey: Cooperative Approaches to Environmental Protection”, Journal of Industrial Ecology, (1998), Vol. 2, No. 3.
24. Hennessey, Timothy M.; Dennis L. Soden; “Ecosystem Management: The Governance Approach”, in Dennis L. Soden, Brent S. Steel, Handbook of Global Environmental Policy and Administration, USA: Marcel Dekker, (1999).
25. Jørgensen, Sven E.; et al., “Application of Indicators for the Assessment of Ecosystem Health”, in Sven E. Jørgensen, et al., Handbook of Ecological Indicators for Assessment of Ecosystem Health, USA: Taylor & Francis, (2005).
26. Kaushik, Anubha; C. P. Kaushik, Basics of Environment and Ecology, India: New Age International Publishers, (2010).
27. Lazarus, Richard J.; Making Environmental Law, USA: The University of Chicago Press, (2004).
28. MacLean, Douglas, “Economic Discounting”, in J. Baird Callicott and Robert Frodeman, Encyclopedia of Environmental Ethics and Philosophy, Vol. 1, USA: Macmillan Reference, (2009).
29. Meadowcroft, James, “Sustainable Development”, in Mark Bevir et al., Encyclopedia of Governance, USA: SAGE Publications, (2007).
30. Nagle, John Copeland; “The Idea of Pollution”, Davis Law Review, (2009), Vol. 43, No. 1.
31. Norton, Bryan G.; “A New Paradigm for Environmental Management”, Robert Costanza et al., in Ecosystem Health: A New Goal for Environmental Management, USA: Island Press, (1992).
32. Norton, Bryan G.; Robert Ulanowicz, “Scale and Biodiversity Policy: A Hierarchical Approach”, Ambio, (1992), Vol. 21, No. 3.
33. O''neil, Robert V.; et al., A Hierarchical Concept of Ecosystems, USA: Princeton University Press, (1986).
34. Orr, D. W.; “Ecological Systems Thinking”, in Sven Erik Jørgensen, Encyclopedia of Ecology, Netherland: Elsevier, (2008).
35. Peirce, J. Jeffrey et al., Environmental Pollution and Control, 4th ed., USA: Butterworth-Heinemann, (1998).
36. Rainey, Hal G.; Understanding and Managing Public Organizations, 4th ed., USA: Jossey-Bass Press, (2009).
37. Shelton, Dinah; “Human Rights, Environmental Rights, and the Right to Environment”, Stanford Journal of International Law, (1991), Vol. 28.
38. Shindler, Bruce; Mark Brunson; “Changing Natural Resource Paradigms in the United States: Finding Political Reality in Academic Theory”, inDennis L. Soden, Brent S. Steel, Handbook of Global Environmental Policy and Administration, USA: Marcel Dekker Publication, (1999).
39. Turgut, Nükhet Yilmaz; “The Influence of Ecology on Environmental Law: Challenges to the Concept of Traditional Law”, Environmental Law Review, (2008), Vol. 10.
40. Willis, A. J.; “Ecosystem”, in Peter Calow, Blackwell’s Concise Encyclopedia of Ecology, UK: Blackwell Science Ltd, (1999).
International Documents
41. European Commission, “European Union’s Fifth Action Plan: towards sustainability”, Official Journal of the European Communities, No. C138/7 (1993).
42. The Great Lakes Water Quality Agreement between the United States and Canada, (Ottawa November 22, 1978) As Amended 1987.
43. Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals, (CMS), Bonn, Germany, 1979.
قوانین
44. قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (15/10/1389).
45. قانون موافقتنامه حفاظت و بهره‌برداری بهینه از منابع زنده آبی دریای خزر (5/11/1394).
46. Australia Environment Protection and Biodiversity Conservation Act (Act No. 91 of 1999 as amended)
47. Australia Environmental Management and Pollution Control Act 1994.
48. Constitución de la República del Ecuador, Asamblea Constituyente, 2008.
49. India Environment (Protection) Act, No. 29 of 1986.
50. Ley General del Equilibrio Ecológico y la Protección al Ambiente de México, 1988, Última reforma 09-01-2015.
51. USA Clean Water Act, 1972.
52. USA Endangered Species Act (ESA; 7 U.S.C. § 136, 16 U.S.C. § 1531 et seq.) (1973).
53. USA National Wildlife Refuge System Improvement Act of 1997, 16 U.S.C.§§ 668dd-668ee (2000).
Reports
54. Congressional Research Service, (1994) “Ecosystem Management: Federal Agency Activities”, CRS Report for Congress: 94-339, Online at:
.
55. Interagency Ecosystem Management Task Force (1995) “The Ecosystems Approach: Healthy Ecosystems and Sustainable Economies”, Volume I Overview, Report of the Interagency Ecosystem Management Task Force, Online at:
.
56. USA General Accounting Office, (1994) Ecosystem Management: Additional Actions Needed to Adequately Test a Promising Approach,GAO-RECD-94-111, USA, General Accounting Office, Online at: