رویه قضایی به منزله ی منبع حقوق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه تهران

چکیده

قواعدی که از تصمیمات محاکم به دست می آید «رویه قضایی» نامیده می شود. تصمیم هر دادگاه به صورت رأی اعلام می شود، بنابراین، آراء صادره از محاکم، رویه قضایی نامیده می شود. در نظام حقوقی کشور ما، رویه قضایی دارای دو معنای عام و خاص است. مجموعه آراء صادره از دادگاه ها در کلیه سطوح آن «رویه قضایی» به معنای عام نامیده می شود. آراء نوعی و کلی که هیأت عمومی دیوان عالی کشور در مقام رفع تعارض از آراء محاکم صادر می کند و برای سایر محاکم در موضوعات مشابه الزام آور است، رویه قضایی به معنای خاص نامیده می شود. پرسشی که مطرح است این است که رویه قضایی در کدام یک از دو معنای اصطلاحی فوق منبع حقوق است؟ در کشور ما، آراء دسته اول منبع حقوق محسوب نمی شوند ولی آراء دسته دوم منبع حقوق محسوب می شوند. در این مقاله ایجاد قاعده حقوقی از طریق آراء محاکم مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Judicial decision as a source of law

نویسنده [English]

  • Ali Eslami Panah
Tehran university
چکیده [English]

The rules derived from the opinions of judges that apear in their decisions, are called the "Case-Law". In the other words, the judgment of courts is called case-law. In the Iranian legal system, there is two types of Judicial decision. The first, is a set of judgments that is passed by the courts at any level, and the second, is the judgment that is passed by Plenary Assembly of the Supreme court, relating to the resolving of the conflicts between the judgments of the courts. In our legal system the first type of judicial decisions is not the source of law but the second type are obligatory for all the courts in the similar cases, thus is the source of law. This second type of judicial decisions is regarded as source of law. In this paper we criticize the judgment as a source of law in the Iranian legal system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Source of Law
  • Judgment
  • Judicial decision
  • Plenary Assembly of the Supreme court
  • Case-Law
منابع
الف. منابع فارسی
1. اردبیلی محمد علی، حقوق جزای عمومی، نشر میزان، چ 12، 1395.
2. اعتدال محمد، اعتبار و اهمیت رویه قضایی، نوید شیراز، 1379.
3. تروپه میشل، فلسفه حقوق، ترجمه مرتضی کلانتریان، انتشارات آگاه، چ 1، 1386.
4. جعفری تبار حسن، دیو در شیشه، در فلسفه رویه قضایی، نشر حق گزاران، چ1، 1395.
5. جعفری لنگرودی محمد جعفر، مقدمه عمومی علم حقوق، گنج دانش، 1362.
6. داوید رنه، نظام های بزرگ حقوقی معاصر، انتشارات نشر دانشگاهی، 1364.
7. ردیر رنه، مقدمه ای بر حقوق تطبیقی، ترجمه دکتر سید محمد علوی، انتشارات دفتر خدمات حقوقی بین المللی، چ 1، 1371.
8. عادل مرتضی، «قواعد انصاف در نظام کامن لا»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 40، 1389، ص 189.
9. علیزاده عبدالرضا، تحلیلی اجتماعی حقوقی و معرفتی از رویه قضایی، مجله حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 11، ش 1، بهار و تابستان 1393.
10. کاتوزیان ناصر، مقدمه علم حقوق، انتشارات گنج دانش، چ 112، 1396.
11. کاتوزیان ناصر، فلسفه حقوق، انتشارات بهنشر، چ. دوم، 1365.
12. مونتسکیو، روح القوانین، ترجمه علی اکبر مهتدی، انتشارات امیرکبیر، چ 12، 1392.
13. متین دفتری احمد، آئین دادرسی مدنی، انتشارات مجد، 1381.
14. محمد زاده وادقانی علیرضا، رویه قضایی و نقش سازنده آن در حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 38، 1376.
15. مدنی، سید جلال الدین، رویه قضایی، انتشارات پایدار، 1395.
16. هاشمی سید محمد، حقوق اساسی، انتشارات میزان، چ 27، 1395.
ب. منابع انگلیسی و فرانسه
1. Allen Carleton Kemp, law in the making, Oxford university press,1927.
2. Batiffol Henri, La philosophie du droit, Puf, 1966.
3. Carbonnier Jean., Droit Civil, introduction, Puf, 1955.
4. Cornu Gerard, Droit civil, introduction les personnes les biens, Montchrestien, 5 ed, 1991.
5. Cornu Gerard, Vocabulaire juridique, Puf, 2 ed., 1990.
 6. Friedmann W., legal theory, Stevens and sons, London, 1947.
7. Geny Fr., Methode d interpretation et sources en droit prive positif, 2 ed., 1919.
8. Ghestin J. et Goubeaux G., Droit civil, Introduction generale, Paris, l.g.d.j., 1977.
9. Gray John Chefman, The nature and sources of the law.
10. Marty G. et Raynaud P., Droit civil, Introduction generale a l' etude du droit, Sirey, 1072.
11. Mazeaud H., L. et J., Lecons de droit civil, Introduction a l' etude du droit, Montchrestien, Paris, 2 ed., 1991.
12. Michaut Fr., Le role createur du juge selon l ecole de la sociological jurisprudence, R.I.D.C., 1987.
13. Ripert Georges, Les forces creatrices du droit, Paris, 1955.
14. Weill Alex, Droit civil, Introduction generale, Dalloz, 2 ed., 1970.
15. Jestaz Philippe, Les sources du droit, Dalloz, 2005.