تحلیل فقهی-حقوقی سنجه و مبدأ شناسایی جنسیت در تراجنسی‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 استادیار پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 کارشناسی ارشد حقوق خانواده از دانشگاه شهید بهشتی، تهران ، ایران.

چکیده

 
دسته‌ای از حقوق و تکالیف برمبنای جنسیت بر افراد بار می‌گردند؛ بنابراین شناسایی جنسیت لازمۀ تعلق این بخش از حقوق و تکالیف بر افراد است. در اکثر مواقع، شناسایی جنسیت به‌سهولت و بی‌نیاز از دقت‌های تخصصی شدنی است؛ اما در برخی موارد، ابهامات جنسی و جنسیتی امر شناسایی را با دشواری روبه‌رو می‌کند. یکی از این موارد وضعیت تراجنسی است. تراجنسی مبین وضعیت افرادی است که خود را دارای جنسیتی متفاوت از ساختار بدنی‌شان می‌دانند و ازاین‌رو، تمایل به هماهنگ‌سازی ساختار بدنی با جنسیت خودآگاه‌شان دارند. پیشرفت علم پزشکی و امکان‌پذیری بازآرایی‌جنسی، گروهی از فقیهان و حقوق‎دانان را بر آن داشت تا ساختار بدنی پدیدآمده را مبنای شناسایی جنسیت جدید قرار دهند و به تغییر احکام مربوط به جنسیت حکم کنند. اینان به تبعیت از عرف، جنسیت ظاهری را سنجۀ شناسایی و به دلیل تبدّل موضوع جنسیت بر اثر جراحی، جراحی را مبدأ شناسایی جنسیت جدید دانستند؛ رویکردی که هم‌اکنون در نظام حقوقی کشور ما پذیرفته شده است. در مقابل، نتایج برآمده از مطالعات علمی با رد کارآمدی سنجۀ پیشین، از نقش کلیدی هویت‌جنسیتی برای شناسایی جنسیتِ تراجنسی‌ها حکایت می‌کرد. نمایان کردن کارآمدی هویت‌جنسیتی در امر شناسایی تراجنسی‌ها و همچنین اثبات سازگاری بیشتر این سنجه با مبانی فقهی–حقوقی، دستاوردهایی است که گواه از برتری این سنجه می‌دهند. شایسته است قانون‌گذار ضمن ورود مفهوم هویت‌جنسیتی به ادبیات قانونی و با لحاظ نظم‌ عمومی و اخلاق حسنه، رویکرد کارآمدی برای شناسایی جنسیت در تراجنسی‌ها اتخاذ کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential-Legal Analysis About Criteria and Origin of the Transsexual`s Gender Recognition

نویسندگان [English]

  • Mohammad Roshan 1
  • Mahrou Ghadiri 2
  • Hamidreza Saeedarab 3
1 Associate Professor, Shahid Beheshti University. Family Research InstituteTehran, Iran.
2 Assistant Professor. Shahid Beheshti University, Family Research Institute,
3 L.L.M, Family Research Institute, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

A group of rights and duties are imposed on people based on their gender. Therefore, gender recognition is a requirement for belonging this part of rights and duties to people. In most of the cases, it is possible to identify the gender easily and without the requirement of specialized precision, but in some cases, gender and sexual ambiguities make the identification difficult. One of these cases is transsexual status. Transsexuals consider themselves to have a different gender from their physical structure and therefore, they want to harmonize their body structure with their self-conscious gender.The advancement of medical science and the possibility of gender reassignment surgery prompted a group of jurists to consider the changed body structure as the basis for identifying a new gender and decide to change the rules related to gender. Following the custom, they considered the apparent gender to be the criterion of recognition and because of changing of gender due to the surgery, they considered the surgery to be the origin of the new gender recognition; An approach that is currently accepted in the legal system of our country. On the other hand, the results of scientific studies, rejecting the effectiveness of the previous criterion, indicated the key role of gender identity in identifying the gender of transsexuals. Revealing the effectiveness of gender identity in the identification of transsexuals and also the greater compatibility of this criterion with jurisprudential-legal foundations, all testify to the superiority of this criterion. It is appropriate for the legislator to adopt an effectiveness approach for the identification of transsexuals while trying to enter the concept of gender identity into legal concepts and consider to pulic order and good morals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Sex Change"
  • "Changing the Issue"
  • "Transgender Children"
  • "Public Policy"
  • "Gender Identity"

مراجع

  1.  

    کتاب

    1. امامی، اسدالله، مجموعه مقالات همایش ملی تجلیل از مقام علمی استاد محمدجعفر لنگرودی: آثار حقوقی تغییر جنسیت افراد دوجنسی، تهران: گنج دانش، چاپ نخست، ۱۳۹۸.
    2. امامی، اسدالله، مطالعه تطبیقی نسب و تغییر جنسیت در حقوق ایران و فرانسه، تهران: میزان، ۱۳۹۲.
    3. امامی، مسعود، پژوهش­های فقهی در حوزۀ قانون­گذاری، قم: مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی، چاپ نخست، ۱۳۹۷.
    4. انجمن روان‌پزشکی آمریکا، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (نسخۀ پنجم)، ترجمه یحیی سید محمدی، تهران: نشر روان، چاپ سوم، ۱۳۹۳.
    5. حکیم، اَز، ترنس و تراجنسی، ترجمه حسین شاره، تهران: نشر متخصصان، چاپ چهارم، ۱۴۰۰.
    6. خدادادی، غلام‌حسین، احکام پزشکان و بیماران (فتاوی آیت‌الله محمدفاضل لنکرانی)، قم: مرکز فقهی ‌ائمه ‌اطهار، چاپ نخست، ۱۳۸۵.
    7. دنی، نانسی و دیوید کاداگنو، جنسیت انسان: همه چیز درباره مسائل جنسی انسان، ترجمه حسن مرندی، تهران: نشر ثالث، چاپ نخست، 1396.
    8. روشن، محمد و محمد صادقی، دانشنامۀ حقوق خانواده، تهران: جنگل، چاپ نخست، ۱۳۹۵.
    9. روشن، محمد، حقوق خانواده، تهران: جنگل، چاپ دوم، ۱۳۹۶.
    10. کاتوزیان، ناصر، دورۀ حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، جلد نخست، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ سیزدهم، ۱۳۹۵.
    11. کروکلز، بودینج، توماس ستینزما و آنلودی وریس، اختلال هویت و رشد جنسی، ترجمۀ محمد آرش رمضانی و همکاران، تهران: انتشارات تزکیه، چاپ نخست، ۱۳۹۷.
    12. کریمی‌نیا، محمدمهدی، تغییر جنسیت با تأکید بر دیدگاه امام خمینی، تهران: موسسه چاپ و نشر عروج، چاپ نخست، ۱۳۹۱.
    13. کریمی‌نیا، محمدمهدی، تغییر جنسیت: از منظر فقه و حقوق، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار، چاپ نخست، ۱۳۸۹.
    14. محقق داماد، سید مصطفی، جلیل قنواتی، سید حسن وحدتی‌شبیری و ابراهیم عبدی‌پور، حقوق قراردادها در فقه امامیه، جلد 1، تهران: سمت، چاپ پنجم، 1392.
    15. موسوی ‌بجنوردی، سید محمد، اندیشه­های حقوقی (۱): حقوق خانواده، تهران: مجد، چاپ نخست، ۱۳۸۶.

    مقاله

    1. احمدی، سید محمدمهدی، سید مهدی طباطبایی ‌عینکی و سید حسن عابدیان ‌کلخوران، «تحلیل انتقادی حکم جواز تغییر جنسیت در ترنس‌سکشوال‌ها»، فصلنامه علمی-پژوهشی فقه، سال 27، شماره ۱۰۲، ۱۳۹۹، صص ۱۷۸- ۲۰۵.
    2. ترابی، مرتضی، «تغییر جنسیت: تحقیقی در تغییر جنسیت و حکم شرعی آن»، دو فصلنامۀ مطالعات فقه امامیه، دورۀ 98، شمارۀ ۲، ۱۳۹۸، صص ۶۵-۹۲.
    3. خرازی، سیدمحسن، «تغییر الجنس»، فصلنامه فقه اهل‌بیت، شمارۀ ۲۳، ۱۳۷۹، صص ۱۰۴- ۱۴۷.
    4. رضازاده ‌مقدم، حسن، عباس­علی سلطانی و محمدتقی فخلعی، «بررسی احکام مغایر نظم عمومی در فقه»، مجله فقه و اصول دانشگاه فردوسی مشهد، سال 53، شمارۀ 1، ۱۴۰۰، صص 47-71.
    5. سبحانی، جعفر، « تغییر جنسیت از دیدگاه فقه اسلامی»، فصلنامه فقه اهل‌بیت، سال 18، شماره 69، 1391، صص 5-16.
    6. عدالت­جو، تهمینه و زینب عصمتی، «جایگاه نظم عمومی در معاهدات بین‌المللی حقوق بشری و نظام حقوقی ایران و اسلام»،فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی، شماره ۱، ۱۳۹۷، صص ۸۹۴- ۹۱۳.
    7. غدیری، ماهرو، محمد روشن و حمیدرضا سعیدعرب، «پرسمان فقهی– حقوقی موضوع‌شناسی جنسیتِ تراجنسی‌ها»، مجله حقوق پزشکی، دوره 17، ، شماره 58، ۱۴۰۲، صص ۳۲۵-۳۴.
    8. غدیری، ماهرو و محمد روشن، «فرزندخواندگی و حق بر خانواده در پرتوی مصالح عالیه کودک»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، ویژه‌نامه ۱۴، ۱۳۹۲، صص ۷۳- ۱۰۲.
    9. فرحناک، علیرضا، «نقش انتقال، انقلاب و استهلاک در تبدّل موضوع»، فصلنامه علمی-پژوهشی فقه، شمارۀ 4 (پیاپی 78)، ۱۳۹۲، صص ۹۱-۱۱۲.

    پایان‌نامه

    1. سعیدعرب، حمیدرضا، «حقوق خانواده و چالش تراجنسی‌ها با تأکید بر هویت‌جنسیتی»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، 1401.

    عربی

    کتاب

    1. قرآن کریم
    2. حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروه، جلد 2، قم: مکتبه آیه‌الله العظمی المرعشی النجفی، 1404 ه.ق.
    3. حلی، محمدبن‌ادریس، سرائر، جلد 3، قم: موسسه نشر اسلامی، 1412 ه.ق.
    4. طباطبایی، سید علی، ریاض المسائل، جلد 2، بیروت: دارالهدی، 1412 ه.ق.
    5. غروی ‌تبریزی، علی، کتاب الطهاره (تقریر درس آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی)، قم: دارالهادی، چاپ سوم، ۱۴۱۰ ه.ق.
    6. مغنیه، محمدجواد، فقه الامام صادق، قم: انصاریان، 1421 ه.ق.
    7. مکارم ‌شیرازی، ناصر، الفتاوی الجدیده، قم: مدرسه الامام امیرالمؤمنین، چاپ دوم، 1385 (1427 ه.ق).
    8. منتظری، حسین‌علی، دراسات فی المکاسب المحرمه، جلد 2، قم: مکتبه منتظری، ۱۴۱۷ ه.ق.
    9. نراقی، احمد، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، جلد 1، مشهد: موسسه آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث، 1415 ه.ق.

    References

    Books

    1. Holy Qur’an
    2. American Psychiatric Association, The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), Translated by: Yahya Sayyed Mohammadi, Third Edition, Tehran: Ravan Publications, 2014. (in Persian)
    3. Denney, W., Quadagno, D. Human Sexuality; Everything about human sexual issues, Translated by Hassan Marandi, Tehran: Saales Publication, First Edition, 2017. (in Persian)
    4. Emami, Asadollah, A Collection of Dedicated Essays in National Conference as a Mark of Honour to Prof Jafari Langroudi, Tehran: Ganj-e-Danesh, 2019. (in Persian)
    5. Emami, Asadollah, A Comparative Study of Ancestry and Sex Change in Iran and France law, Tehran: Mizan, 2013. (in Persian)
    6. Emami, Masoud, Jurisprudential Research in the Field of Legislation, Qom: Islamic Council Research Center, First Edition, 2018. (in Persian)
    7. Gharavi Tabrizi, Ali, The Book of Purity (Abu Al-Qasim Al-Musawi Al-Khoei), Qom: Dar Al-Hadi, Third Edition, 1989. (in Arabic)
    8. Hakim, Az, Trans and Transgender, Translated by Hossein Shareh, Tehran: Specialists Publication, Fourth Edition, 2021. (in Persian)
    9. Hakim, Sayyed Mohsen, Mostamsek Al-Orveh, Volume 2, Qom: Ayatollah Mar’ashi Najafi School, 1983.
    10. Hilli, Mohammad Ibn Idris, Saraeer, Volume 3, Qom: Islamic Press Institute, 1991. (in Arabic)
    11. Karimi-Nia, Mohammad Mehdi, Gender Reassignment from The Perspective of Jurisprudence and Law, Qom: Jurisprudential Center of the Imams, First Edition, 2010. (in Persian)
    12. Karimi-Nia, Mohammad Mehdi, Sex Change whit Emphasis on Imam Khomeini`s Point of view, Tehran: Orouj Publishing Institute, First Edition, 2012. (in Persian)
    13. Katouzian, Nasser, Overview of civil law: General Rules on Contracts, volume 1. Tehran: Sahami Enteshar Company, 13th Edition, 2016. (in Persian)
    14. Khodadadi, Gholam Hossein, Rulings on Physicians and Patients (Fatwas of Ayatollah Mohammad Javad Fazel Lankarani), Qom: Jurisprudential Center of the Imams, First Edition, 2006. (in Persian)
    15. Kreukels, B., Steensma,, Vries, A. Gender Dysphoria and Disorders of Sex Development, Translated by Mohammad Arash Ramezani et al, Tehran: Tazkiyeh Publications, First edition, 2018. (in Persian)
    16. Makarem Shirazi, Nasser, New Fatawi, Qom: Emam Ali School, Second Edition, 2006. (in Arabic)
    17. Mohaghegh Damad, Sayyed Mostafa, Jalil Ghanavati, Sayyed Hassan Vahdati Shobeyri and Ibrahim Abdi-Pour, Contracts Law in The Imamieh Jurisprudence, Volume 1, Tehran: Samt, Fifth Edition, 2013. (in Persian)
    18. Montazeri, Hossein Ali, Lessons in Forbidden Businesses, Volume 3, Qom: Montazeri School, 1996. (in Arabic)
    19. Mousavi Bojnourdi, Sayyed Mohammad, Legal thoughts (1): Family Law, Tehran: Majd, First Edition, 2007. (in Persian)
    20. Mughniyeh, Mohammad Javad, Jurisprudence of Imam Sadiq, Qom: Ansarian, 2000. (in Arabic)
    21. Naraqi, Ahmad, Al-Shi'a document in the rules of Sharia, Volume 1, Mashhad: Al Al-Bayt li Ihya' Al-Turath Institute: 1994. (in Arabic)
    22. Roshan, Mohammad and Mohammad Sadeghi, Encyclopedia of Family Law, Tehran: Jungle, First Edition, 2016. (in Persian)
    23. Roshan, Mohammad, Family Law, Tehran: Jungle, Second Edition, 2017. (in Persian)
    24. Sadock, B. J., Sadock, V. A., Ruiz, P. Kaplan & Sadock's Synopsis of Psychiatry: Behavioral Sciences/Clinical Psychiatry,Wolters Kluwer, 2015.
    25. Tabatabaei, Sayyed Ali, Difficulty of Problems, Volume 2, Beirut: Dar Al-Hoda, 1991. (in Arabic)

    Articles

    1. Ahmadi, Sayyed Mohammad Mehdi, Mehdi Tabatabaei Eynaki and Sayyed Hassan Abedian Kalkhoran “A Critical Analysis of the Ruling of Transgender Permission in Transsexuals”, The Quarterly Journal of Jurisprudence, 27(102), (in Persian)
    2. Amend, B., Seibold J., Toomey P., Stenzl A., Sievert K. D. “Surgical Reconstruction for Male-to Female Sex Reassignment”, European Urology, 64 (1), 2013.
    3. Edalatjoo, Tahmineh. and Zeynab Esmati, “The position of public order in international agreements on human rights and Iran-Islam legal system,” Journal of Research and Development in Comparative Law, Issue 1, 2018. (in Persian)
    4. Farahnak, Alireza, “The Role of Transfer, Revolution and Depreciation in The Transformation of Subject Matter”, The Quarterly Journal of Jurisprudence,Issue 4 (continuous 78), (in Persian)
    5. Ghadiri, Mahroo and Mohammad Roshan, “Adoption and The Right to Family in Light of The Best Interests of The Child”, Legal Research Quarterly, Special Issue14, (in Persian)
    6. Ghadiri, Mahroo, Mohammad Roshan and Hamid Reza Saeed Arab, “Jurisprudence and Legal Discourse About Subjectology of Transsexuals’ Gender”, Medical Law Journal, Volume 17, Issue 58, (in Persian)
    7. Kharazi, Sayyed Mohsen, “Gender reassignment”, Ahl Al-Bayt Jurisprudence Quarterly, Issue 23, (in Persian)
    8. MacGillivray, M. H., Mazur, T. “Intersex”, Adv Pediatr, 52, 2005.
    9. Pittman, T. A., Economides, J. M. “Preparing for Facial Feminization Surgery: Timing”, Facial Plast Surg Clin North, 27 (2), 2019.
    10. Rezazadeh Moghaddam, Hassan., Abbas Ali Soltani and Mohammad Ali Fakhlaei, “A Study on the Jurisprudential Precepts Contradicting the Public Order”, Journal of Fiqh and Usul,53 (1), (in Persian)
    11. Richards, Christina., Walter Pierre Bouman., Leighton Seal., Meg John Barker., Timo O. Nieder., Guy T’Sjoen. “Non-Binary or Genderqueer Genders”, International Review of Psychiatry, 28 (1), 2016.
    12. Sobhani, Jafar, “Gender reassignment from the perspective of Islamic jurisprudence”, Ahl Al-Bayt Jurisprudence Quarterly, 18 (69), (in Persian)
    13. Torabi, Morteza, “Gender Reassignment: Research on Gender Reassignment and Its Legal Ruling in Islamic jurisprudence”, Two Quarterly of Imamiyah Jurisprudence Studies, Volume 98, Issue 2, (in Persian)
    14. T'Sjoen, G., Arcelus, J., Gooren, L., Klink, D. T., Tangpricha, V. “Endocrinology of Transgender Medicine”, Endocr Rev, 40 (1), 2019.
    15. Turbyne, C., Koning, P., Zantvoord, J., Denys, D. “Body Integrity Identity Disorder Using Augmented Reality: A Symptom Reduction Study”, BMJ Case Rep, 14 (1), 2021.

    Thesis

    1. Saeed Arab, Hamid Reza, “The Family Law and Transsexuals Challenge with an Emphasis on the Gender Identity”, Master Thesis, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, 2022. (in Persian)

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 04 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 01 آبان 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار