چالش های ماده 91 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در رویه قضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، نراق، ایران

2 استادیار، دانشکده حقوق ، دانشگاه تهران ،دانشکدگان پردیس فارابی، قم ایران.

3 استادیار دانشکده حقوق ،واحد ملارد، دانشگاه آزاد اسلامی،ملارد،ایران.

10.48308/jlr.2023.230168.2425

چکیده

چکیده:

ماده 91 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 تحولی جدی و موثر در نحوه واکنش کیفری و برخورد مناسب با جرایم مستوجب حد یا قصاص نوجوانان بالغ زیر هجده سال به وجود آورده است. به موجب حکم مقرر در این ماده : « در جرایم موجب حد یا قصاص هرگاه افراد بالغ کمتر از هجده سال ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن آنها به مجازات های پیش بینی شده در این فصل محکوم می شوند »

لیکن به لحاظ اینکه معیارهای مشخصی برای احراز عدم درک ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن و شبهه در رشد و کمال عقل نوجوانان تعیین نگردیده ، باعث به وجود آمدن اختلاف نظر های متعدد و چالش برانگیز در رویه قضایی حاکم شده که می تواند ناشی از تصمیمات و اظهار نظر های متفاوت و متناقض کارشناسان پزشکی قانونی و قضات رسیدگی کننده به این گونه جرایم نوجوانان و گرایش های ذهنی آنها در جریان دادرسی باشد . بنابراین با توجه به چالش های مورد اشاره مناسب است به منظور ایجاد رویه قضایی واحد و جلوگیری از صدور احکام متهافت و متناقض و سلیقه ای در این خصوص ، سن مشخصی به عنوان سن مسئولیت کیفری در اینگونه جرایم تعیین شده تا همسو با مقررات بین المللی با این نوع از جرایم نوجوانان زیر هجده سال برخورد گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Challenges of Article 91 of the Islamic Penal Code (1392) in Judicial Procedure

نویسندگان [English]

  • mostafa bagheri 1
  • hasan ali pour 2
  • mehdi fazli 3
1 (Ph.D. Candidate of Law, Islamic Azad University, Naragh Branch
2 Assistant Professor of Law, University of Tehran, College of Farabi)
3 Assistant Professor of Law, Islamic Azad University, Malard Branch)
چکیده [English]

Article 91 of the Islamic Penal Code approved in 2012 has brought about a serious and effective development in the way of criminal response and appropriate treatment of crimes requiring punishment or retribution for minors under the age of eighteen.  According to the ruling provided in this article: "In crimes that cause punishment or retribution, when adults under the age of eighteen years have committed the nature of the crime, or they do not understand the sanctity of it, or there is doubt about their development and intellectual perfection, as the case may be, with consideration according to their age, the punishments foreseen in this chapter will be sentenced."  However, considering that specific criteria have not been determined to determine the lack of understanding of the nature of the crime or its sanctity and the doubt in the development and perfection of the juvenile mind, it has caused numerous and challenging disagreements in the ruling jurisprudence, which can be caused by the decisions  And the different and contradictory opinions of forensic experts and judges dealing with such juvenile crimes and their mental tendencies are in the course of the proceedings.  Therefore, according to the mentioned challenges, it is suitable  to create a single judicial procedure and prevent the issuance of mixed and contradictory, and arbitrary judgments in this regard, a certain age as the age of criminal responsibility in such crimes is determined in line with international regulations with This type of crime should be dealt with by juveniles under the age of eighteen.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: juveniles
  • criminal development
  • sanity
  • criminal responsibility
  • judicial procedure

مراجع

  1. کتاب

    1. آقایی جنت مکان، حسین، حقوق کیفری عمومی (کیفر شناسی نو)، جلد 3، انتشارات جنگل، 1392.
    2. اردبیلی، محمد علی، حقوق جزای عمومی، جلد1، نشر میزان، چاپ سوم، 1380.
    3. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، مقدمه عمومی علم حقوق، گنج دانش،1383.
    4. رهامی، محسن، اقدامات تامینی وتربیتی، نشرمیزان، 1392.
    5. صانعی، پرویز، حقوق جزای عمومی، تهران: گنج دانش، 1371.
    6. فرهی، بابک، آئین دادرسی کیفری، تهران: انتشارات طرح نوین، چاپ اول، 1393.
    7. محمدی، فرزاد، مبانی فلسفی حقوق جزا، نشر زرین اندیشمند، 1399.
    8. محقق هرچقان، علیرضا، سن مسئولیت کیفری از منظر جرم شناسی، نشر دادگستری، 1390.
    9. مرعشی شوشتری، محمد حسن، دیدگاه‌های نو در حقوق کیفری اسلام، نشر میزان، 1379.
    10. موسوی بجنوردی، سید محمد، اندیشه های حقوقی، مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1386.
    11. میر سعیدی، سید منصور، مسئولیت کیفری؛قلمرو و ارکان، نشر میزان،1383.

    مقاله

    1. آبروشن، هوشنگ، علی رضا سایبانی، بهزاد رضوی فرد و حسین غلامی، چالش‌های حقوقی ناظر بر رشد نوجوانان در قانون مجازات اسلامی، تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی، 1400.
    2. اسدی، لیلا سادات، بررسی مفهوم «کودک با رویکرد به حوزه کیفری، فصلنامه فقه و حقوق خانواده، (ندای صادق)، 1386، سال دوازدهم، شماره 45.
    3. پتفت، آدین، محمود عباسی و علیرضا زالی، واکاوی مفهوم درک » موضوع ماده 91 قانون مجازات اسلامی تحلیلی میان رشته‌های حقوق و علوم اعصاب شناختی، آموزه‌های حقوق کیفری ، تیر 1400، دوره 18، شماره 21، صص 28-3.
    4. تدین، عباس و زینب باقری نژاد، سن مسئولیت کیفری در کشورهای اروپایی و ایران، مجله تعالی حقوق، 86، شماره 18.
    5. حسینی آهق، مریم و حسین مهرپور، رابطه بلوغ با مسئولیت کیفری، پژوهشنامه فقه و حقوق اسلامی، 89، شماره 6.
    6. شیرخوانی، پیمان، اعدام افراد زیر 18 سال در قانون مجازات اسلامی، اولین همایش ملی آینده پژوهی، علوم انسانی و امنیت اجتماعی، 1395.
    7. صبوری پور، مهدی و فاطمه علوی صدر، سن مسئولیت کیفری کودکان و نوجوانان در قانون مجازات اسلامی 92، پژوهش نامه حقوق کیفری، 1394.
    8. محمدی، اصغر، بررسی تطبیقی سن مسولیت کیفری در جهان، فصلنامه دادرسی، 1385، شماره 59.
    9. مختاری، محمد حسین، حامد رستمی نجف آبادی و یحیی جهانگیری سهرودی، واکاوی معنایی اعتبار رشد و کمال عقل در مسئولیت کیفری نوجوانان، مجله مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 13، بهار و تابستان 1400، شماره 24، صص385 -410.
    10. مهاجر پور، امیر محمد و حمید رضا دانش پرور، گزیده پزشکی قانونی برای قضات، واحد آموزش و پژوهش پزشکی قانونی استان تهران، 1390.
    11. نجفی توانا، علی، سن مسئولیت کیفری در اطفال در مقررات حقوق داخلی و بین المللی، فصلنامه تربیت مدرس علوم انسانی، شماره 84.
    12. موسوی فر، حسین و عاطفه حامدی، نقش سن در تعیین مسئولیت کیفری اطفال و نوجوانان، اولین همایش ملی جهانی‌سازی حقوق کودکان و نوجوانان از دیدگاه حقوقی و روانشناسی، 1397.
    13. نگهی، مرجان، مقابله با هرزه نگاری کودکان، بررسی تطبیقی اسناد بین المللی و قوانین کیفری ایران، پژوهشگاه حقوق کیفری، سال سوم، پائیز و زمستان 1391، شماره 2، صص 135-159.
    14. هاشمی، نگین، محمد رضا توحیدی و مریم لطفی، مقاله رشد جرایی و کمال عقل کودک در جرائم مستوجب قصاص در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، فصلنامه علمی تحقیقات حقوقی بین المللی، دوره 10، اسفند 1396، شماره 38، صص 211-235.

    قوانین

    1. قانون مجازات اسلامی مصوب 1392.
    2. قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1392.

    28.کنوانسیون حقوق کودک مصوب 1989.

     

    References

    Books

    1. Aghaei Jannet Makan, H. General Criminal Law (Novel Criminology), Vol 3, Tehran: Jangal Publications, 2013. (in Persian)
    2. Ardabili, M. General Criminal Law, Vol 1, 3rd edition, Tehran: Mizan Publishing, 2001. (in Persian)
    3. Farahi, B. Criminal Procedure, first edition, Tehran: Tarh-e-Novin Publications, 2014. (in Persian)
    4. Jafari Langroudi, M. General Introduction to the Science of Law, Tehran: Ganj-e-Danesh, 2003. (in Persian)
    5. Marashi Shushtari, M. New Perspectives in Islamic Criminal Law, Tehran: Mizan Publishing, 2000. (in Persian)
    6. Mir Saeedi, M. Criminal Responsibility; Territory and Principles, Tehran: Mizan Publishing, 2004. (in Persian)
    7. Mohagheg Harchaghan, A. Age of Criminal Responsibility from the Perspective of Criminology, Tehran: Justice Press, 2011. (in Persian)
    8. Mohammadi, F. Philosophical Foundations of Criminal Law, Tehran:Zarin Andishmand Publishing, 2020. (in Persian)
    9. Mousavi Bojnurdi, M. Legal Thoughts, Tehran: Majd, 2007. (in Persian)
    10. Rohami, M. Provisional and Educational Measures, Tehran: Mizan, 2013. (in Persian)
    11. Sanei, P. General Criminal Law, Tehran: Ganj-e-Danesh, 1992. (in Persian)

    Articles

    1. Abroshan, H. and Ali Reza Saibani, Behzad Razavi Fard and Hossein Gholami, “Legal Challenges Related to the Adolescents Growth in the Islamic Penal Code”, Legal Research Quarterly, 2021. (in Persian)
    2. Asadi, L. “Examining the Concept of Child in Criminal Field”, Fiqh and Family Law Quarterly, year 12, No.45, 2007. (in Persian)
    3. Hashemi, n. and Mohammad Reza Tawhidi, Maryam Lotfi, “Development and Perfection of the Child's Intellect in Crimes Requiring Retribution in the Islamic Penal Code 1392”, International Legal Research Quarterly, Vol 10, No.38, 2017: 211- 235. (in Persian)
    4. Hosseini, M. and Hossein Mehrpour, “The Relationship between Puberty and Criminal Responsibility”, Journal of Fiqh and Islamic Law, No.6, 2010. (in Persian)
    5. Mohajerpour, A. and Hamid Reza Danesh Parvar, “Selection of Forensic Medicine for Judges”, Forensic Medicine Education and Research Unit of Tehran Province, 2011. (in Persian)
    6. Mohammadi, A. “Comparative Study of the Age of Criminal Responsibility in the World”, Judicial Quarterly, No.59, 2006. (in Persian)
    7. Mokhtari, M. and Hamed Rostami Najafabadi and Yahya Jahangiri Sohrevardi, “Semantic Analysis of the Validity of Growth and Perfection of Intellect in the Criminal Responsibility of Juveniles”, Journal of Fiqh and Islamic Law Studies, year 13, No.24, 2021:385-410. (in Persian)
    8. Mousavifar, H. and Atefeh Hamedi, “The Role of Age in Determining the Criminal Responsibility of Children and Adolescents”, The First National Conference on the Globalization of Children and Adolescents' Rights from a Legal and Psychological Perspective, 2018. (in Persian)
    9. Najafi Tawana, A. “Age of Criminal Responsibility for Children in Domestic and International Laws”, Tarbiat Modares Human Sciences Quarterly, No. 84. (in Persian)
    10. Negahi, M. “Dealing with Child Pornography, Comparative Review of International Documents and Iranian Criminal Laws”, Criminal Law Research Institute, third year, No.2, 2012: 135-159. (in Persian)
    11. Patfat, A. and Mahmoud Abbasi and Alireza Zali, “Analysis of the Concept of Understanding; the Subject of Article 91 of the Islamic Penal Code, an Analysis between the Fields of Law and Cognitive Neuroscience”, Criminal Law Doctrines, Vol18, No.21, 2021:3-28. (in Persian)
    12. Sabouripour, M. and Fateme Alavi Sadr, “Age of Criminal Responsibility of Children and Adolescents in Islamic Penal Code 92”, Criminal Law Research, 2015. (in Persian)
    13. Shirkhani, P. “Execution under 18 years old in the Islamic Penal Code” " The first National Conference on Future Studies, Humanities and Social Security, 2016. (in Persian)
    14. Tadayyon, A. and Zainab Bagherinejad, “Age of Criminal Responsibility in European Countries and Iran”, Journal of Excellence in Law, No.18, 2007. (in Persian)

    Laws

    1. Islamic Penal Code (1392)
    2. Criminal Procedure Law (1392)
    3. United Nation Convention on the Rights of Child- UNCRC (1989)

     

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 دی 1401
  • تاریخ بازنگری: 06 اسفند 1401
  • تاریخ پذیرش: 23 اسفند 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار