مفهوم عمل اداری و تفسیر قضایی از آن در رای شعبه(رای شماره 1452ـ 2/9/1394 شعبه دهم) دیوان عدالت اداری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق عمومی،دانشکده حقوق و علوم انسانی،دانشگاه آزاد شیراز،ایران

2 عضوهیات علمی دانشگاه آزاد شیراز-دانشکده حقوق وعلوم انسانی

3 هیات علمی دانشگاه شیراز

چکیده

عمل اداری به عنوان مفهومی محوری در حقوق اداری به رغم اینکه آثار متعددی در اجرای حقوق اداری و تشخیص صلاحیت دادگاهها دارد، در قوانین ایران تعریف نشده است.دکترین در این خصوص در مراحل اولیه،بازنگری و دچار تشتت آرا است، رویه قضایی نیز کمتر به این بحث وارد شده است.لذا این مقاله در راستای هدف تبیین عمل اداری یکی از آرای شعبه دیوان عدالت اداری در خصوص مفهوم را بررسی نموده است.قاضی صادرکننده این رای اعتقاد به انحصار صلاحیت دیوان در رسیدگی به عمل اداری داشته و قانونی بودن و در راستای انجام وظیفه قانونی بودن را از شروط شکل گیری عمل اداری دانسته است علاوه بر آن معتقد است،عمل اداری وقتی وجود دارد که برتری دولت بر مردم در آن مشهود بوده و هدف برقراری نظم عمومی یا انجام خدمت عمومی را دنبال کند.نویسندگان این مقاله معتقدند گرچه اصل بر نظارت بر عمل اداری در چنین نهادهایی است همچنین گرچه عمل اداری باید شرایطی را داشته باشد ولی این امر ناقض صلاحیت دیوان عدالت اداری نیست.قانونی بودن عمل اداری،در راستای انجام وظیفه بودن آن،دنبال کردن حفظ نظم عمومی و انجام خدمت عمومی می تواند از شرایط صحت عمل اداری باشد ولی فقدان آنها نافی صلاحیت دیوان عدالت اداری نیست.در نهایت این مقاله به این نتیجه می رسد که مفهوم عمل اداری مورد نظر رای مطابقت دقیقی با قواعد و معیارها نداشته و برخی از معیارهای دیگر از جمله شروط صحت عمل اداری در تعریف خلط شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The concept of administrative act and its judicial interpretation in the decision of the branch (vote number 1452-2/9/1394 of the 10th branch) of the Court of Administrative Justice

نویسندگان [English]

  • kourosh ostovar sangari 2
  • mojtaba vaezi 3
1
2 faculty member of shirsz Azad University
3 هیات علمی دانشگاه شیراز
چکیده [English]

عمل اداری به عنوان مفهومی محوری در حقوق اداری به رغم داشتن آثار متعدد در اجرای حقوق اداری و تشخیص صلاحیت دادگاهها، در قوانین ایران تعریف نشده است.دکترین در مراحل اولیه و بازنگری است،رویه قضایی نیزایجاد نشده است.لذا این مقاله برای نیل به هدف تبیین مفهوم عمل اداری، رای یکی از شعب دیوان عدالت اداری را با روش تحلیل رای بررسی نموده است.قاضی صادرکننده رای اعتقاد به انحصار صلاحیت دیوان در رسیدگی به عمل اداری داشته و قانونی بودن و در راستای انجام وظیفه قانونی بودن را از شروط شکل گیری عمل اداری دانسته است و عقیده دارد،عمل اداری در اعمال حاکمیتی با هدف برقراری نظم عمومی یا انجام خدمت عمومی وجود دارد.نویسندگان این مقاله معتقدند گرچه اصل بر نظارت بر عمل اداری در چنین نهادهایی است و عمل اداری نیز باید شرایطی داشته باشد ولی این امر ناقض صلاحیت دیوان نیست.قانونی بودن،در راستای انجام وظیفه بودن آن،دنبال کردن حفظ نظم عمومی و انجام خدمت عمومی می تواند از شرایط صحت عمل اداری باشد ولی فقدان آنها نافی صلاحیت دیوان نمی باشد.در نهایت این مقاله ضمن تبیین مفهوم عمل اداری بدین شرح «یک تصمیم یا اقدام اعم از فعل یا ترک فعل است که مقامات و مامورین اداری دولتی و عمومی با قصد ایجاد آثار حقوقی بر اشخاص و موارد معین و بصورت غیر ترافعی انجام می دهند»؛ به این نتیجه می رسد که مفهوم عمل اداری مورد نظر رای مطابقت دقیقی با قواعد نداشته و برخی معیارهای دیگر از جمله شروط صحت عمل اداری در تعریف خلط شده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • administrative act
  • administrative justice court
  • judicial procedure
  • branches
  1. کتاب

    1. استوارسنگری، کورش، اعمال اداره یا اعمال اداری، در تکاپوی حقوق عمومی (مجموعه مقالات سلسله نشست‌های حقوق عمومی)، جلد 1، تهران: جنگل، 1393.
    2. امامی، محمد و کورش استوار سنگری، حقوق اداری، جلد 1، تهران: نشر میزان، چاپ بیست و یکم، 1397.
    3. امامی، محمد و کورش استوار سنگری، حقوق اداری، جلد 2، تهران: نشر میزان، چاپ دوم، 1393.
    4. امامی، محمد، سید مجتبی واعظی و مهستی سلیمانی، ضوابط دعاوی قابل طرح در دیوان عدالت اداری، تهران: نشر میزان، چاپ اول، 1391.
    5. انصاری، ولی الله، کلیات حقوق اداری، تهران: نشر میزان، 1384.
    6. دیانت، سید مجیب، نقش و جایگاه منفعت عمومی در رویه قضایی دیوان عدالت اداری حوزه اراضی ملی، مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات در تکاپوی منفعت عمومی، تهران: فکرسازان، 1395.
    7. رضایی­زاده، محمد جواد، حقوق اداری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، 1391.
    8. سنجابی، کریم، حقوق اداری ایران، تصحیح و تحشیه علی اکبر گرجی ازندریانی، تهران: خرسندی،1396.
    9. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، ویراست سوم، تهران: انتشارات سمت، 1387.
    10. کاسز، سابینو، شکل گیری حقوق اداری، ترجمه سید مجتبی واعظی، شیراز: نشر شهرداد، چاپ اول،
    11. مولابیگی، غلامرضا، صلاحیت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، تهران: جنگل،1393.
    12. واعظی، سیدمجتبی، مبانی حقوق اداری؛ فقر نظریه پردازی در ایران، مجموعه مقالات اندیشه‌های حقوق اداری، تهران: مجد، چاپ دوم، 1393.

     

    مقاله

    1. عباسی، بیژن، «تحلیل قواعد و شرایط شکل­گیری اعمال اداری یکجانبه»، فصلنامه حقوق، دوره43، شماره3، 1392.
    2. فلاح­زاده، علی محمد و مرتضی نجابت‌خواه، «نظارت قضایی دیوان عدالت اداری بر انتصاب های اداری»، فصلنامه دیدگاه­های حقوق قضایی، دوره 19، شماره 66، 1393.
    3. لوران، پش و احمد مرکز مالمیری، «حاکمیت قانون در فرانسه»، مجلس و راهبرد، شماره5، 1385.
    4. واعظی، سید مجتبی،«معیار عمل حاکمیت در حقوق اداری ایران»، نشریه مطالعات حقوقی، دوره 7، شماره 2، 1394.
    5. ویژه، محمدرضا، «اصل قانونمداری در اعمال اداری»، نشریه آموزه‌های حقوق کیفری،دوره 6، شماره 12، 1388.
    6. هداوند، مهدی و فرامرز عطریان،«اصل لزوم در ایقاعات اداری»، فصلنامه حقوق اداری، دوره 1، شماره 3، 1393.
    7. هداوند، مهدی، «درآمدی به نظریه عمومی ترمیم­پذیری عمل اداری»، پژوهش حقوق عمومی، دوره 18، شماره 54، 1396.

    جزوه درسی

    1. هداوند، مهدی، «جزوه تحقیق در متون و اسناد حقوق عمومی و تحلیل محتوای آرای دیوان عدالت اداری»، 1393.

    References

    Books

    1. Ansari, Valiollah, Generalities of administrative law, Tehran: Mizan, 2005. (in Persian)
    2. Cassez, Sabino, Formation of administrative law, translated by Sayyed Mojtaba Vae’zi, Shiraz: Shahrdad Publishing, first edition, 2012. (in Persian)
    3. Chapus, Rene. Administrative Law, Volume 1, montchrestien, 15th edition, 2001 (in French)
    4. Dianat, Sayyed Mojib, the role and position of public interest in the judicial procedure of the Administrative Court of National Lands, a collection of lectures and articles on the pursuit of public interest, Tehran: Fekrsazan, 2016. (in Persian)
    5. Emami, Mohammad and Kourosh Ostovar-Sangri, administrative law, Volume 1, Tehran: Mizan, 21st edition, 2018. (in Persian)
    6. Emami, Mohammad and Kourosh Ostovar-Sangri, administrative law, Volume 2, Tehran: Mizan, second edition, 2014. (in Persian)
    7. Emami, Mohammad, Sayyed Mojtaba Vae’zi and Mahasti Soleimani, rules of lawsuits that can be filed in the Court of Administrative Justice, Tehran: Mizan, first edition, 2012. (in Persian)
    8. Mahendra p. singh. German administrative law in common law perspective, 2001.
    9. Molla-Beigi, Gholamreza, Jurisdiction and Procedure of the Court of Administrative Justice, Tehran: Jungle, 2014. (in Persian)
    10. Ostovar-Sangari, Kourosh, agency acts or administrative acts, in the pursuit of public law (Articles Collection of the series of public law meetings), Volume 1, Tehran: Jungel, 2014. (in Persian)
    11. Rezaei-Zadeh, Mohammad Javad, Administrative Law, Tehran: Tehran University Press, first edition, 2012. (in Persian)
    12. Sanjabi, Karim, correction and revision of Ali Akbar Gurji Azandriani, Administrative Law of Iran, Tehran: Khorsandi, 2017. (in Persian)
    13. Tabatabaei Mo’tameni, Manouchehr, Administrative Law, Tehran: Samt, third edition, 2008. (in Persian)
    14. Vae’zi, Sayyed Mojtaba, Basics of Administrative Law; Theorizing Poverty in Iran, Collection of Articles on Thoughts of Administrative Law, Tehran: Majd, second Edition, 2014. (in Persian)

    Articles

    1. Abbasi, B, “Analysis of the rules and conditions for the formation of unilateral administrative actions”, Law Quarterly, Volume 43, Issue 3, 2013. (in Persian)
    2. Fallah-Zadeh, Ali Mohammad and Morteza Nejabat-Khah, “judicial supervision of the Court of Administrative Justice on administrative appointments”, Judicial Law Perspectives Quarterly, Volume 19, Issue 66, 2014. (in Persian)
    3. Hadavand, Mehdi and Faramar Atrian, “the principle of necessity in administrative matters”, Administrative Law Quarterly, Volume 1, Issue 3, 2014. (in Persian)
    4. Hadavand, Mehdi, “An introduction to the general theory of the reparability of administrative act”, Public Law Research, Volume 18, Issue 54, 2016. (in Persian)
    5. Laurent, Pech and Ahmad Markaz Malmiri, “rule of law in France”, Legislature and Strategy, Issue 5, 2006. (in Persian)
    6. Vae’zi, Sayyed Mojtaba, “the criterion of the practice of sovereignty in Iranian administrative law”, Journal of Legal Studies, Volume 7, Issue 2, 2015. (in Persian)
    7. Vizheh, Mohammadreza, “The principle of rule of law in administrative acts”, Criminal Law Teachings Journal, Volume 6, Issue 12, 2209. (in Persian)

    Text Book

    1. Hadavand, Mehdi, “Research booklet on public law texts and documents and analysis of the content of the opinions of the Administrative Court”, 2013. (in Persian)