طراحی الگوهای قراردادی جدید برای توسعه میادین هیدروکربوری ایران: بررسی و نقد قانون جدید وزارت نفت

نویسندگان

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

چکیدهنظام قانونی و قراردادی حاکم بر حوزه بالادستی صنعت نفت ایران و به تبع آن جذبسرمای هگذاری خارجی در این حوزه همواره فراز و نشی بهای فراوانی را پشت سر گذاشتهبه گون های که قوانین و مقررات مختلفی برای نظا ممند ساختن این حوزه تاکنون تصویبشده است. گرچه فرایند جذب سرمای هگذاری خارجی در بخش نفت و گاز ذی ل ماده 6قانون نفت 1366 به طور مطلق ممنوع گردید لکن این نگرش با گذشت زمان تحتتأثیر ملاحظات اقتصادی و فنی به تدریج در چارچوب قوانین بودجه و برنامه ه ای پنجساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اصلاح و الگ وی قراردا دی بی ع متقابل بهعنوان یگانه الگوی مجاز حاکم بر صنعت نفت ایران شد. لازم به ذکر است ک ه آشکارگردیدن خلأها و کاست یهای این قالب قراردادی از یک سو و تغییر اوضاع و احوال حاکمباعث گردید تا قانون گذار در سال 1391 گام جدیدی را در راستای توسعه و تکامل نظامقراردادی حاکم بر توسعه میادین هیدروکربوری بردارد و ذی ل بند 3 از بخش "ت" ازماده 3 قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت صریحا مجوز طراح ی الگوه ای قراردا دیجدید از جمله مشارکت را صادر نماید. حال سؤال این است که آیا این مقرره ظر فی ت وبستر قانونی لازم را بر ای تحول نظام قراردا دی ح اکم بر اکتشاف و توسعه منابع

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

1

چکیده [English]

هیدروکربوری فراهم مینماید؟ از سوی دیگر آیا نظام قراردادی تک الگویی بهتر م یتواندنیازها و چال شهای صنعت پیچید های همانند نفت و گاز را پوشش دهد ی ا آنک ه تعاملقراردادی باید بر مبنای اتخاذ سیاست قراردادی چند الگویی نهادینه گردد؟ در این نوشتارتلاش شده تا ضمن ارزیابی و نقد قانون جدید، ظرفی تهای قانونی ممکن برای طراح ییک نظام قراردادی جدید مورد تحلیل و موشکافی واقع گردد Fashioning New Contractual Models for Development ofHydrocarbon Fields in Iran: Exploration and Critique ofNew Petroleum Ministry Act AbstractThe legal and contractual framework governing upstream sector of theIranian oil industry and, subsequently, absorption of foreign investment inthis sector have faced several vicissitudes in that different laws andregulations have been enacted to monitor the aforesaid sector. Although theprocess of attracting foreign investment in the oil and gas industry wasstrictly forbidden under Article 6 of the 1366 Petroleum Act, this approachwas gradually amended within the framework of annual Budget Acts andFive-year Plans for Economic, Social and Cultural Development due toeconomic and technical considerations and, accordingly, the buy-backcontractual method has dominated oil industry in Iran as the only authorizedmethod. It should be noted that the shortcomings and drawbacks that haveemerged with this new contractual framework, on the one hand, andchanging circumstances, on the other, have caused Iranian legislators to takea new step for the development and evolution of the contractual regimegoverning exploration and development of hydrocarbon fields and to issueexplicitly permission for fashioning new contractual models under Article3(b)(3) of the Petroleum Ministry (Duties and Powers) Act of 1391. Thequestionmay be posed, therefore, as to whether such a provision shall pavethe way for the evolution of the contractual regime governing explorationand development of hydrocarbon fields? In order to meet the needs andchallenges of a complex industry like oil and gas, is it better to concentrateon a contractual system with only one model or to create a multidimensionalcontractual system? Having evaluated and criticized the newPetroleum Ministry Act, this paper attempts to analyze the possible legalpotentialities arising out of this Act for designing a novel contractual regime.KeywordsPetroleum Ministry (Duties and Powers) Act, Foreign investment,Production sharing agreement, Joint ventures, Revenue (profit)sharingagreement

فهرست منابع
الف) فارسی
. 1. امانی، مسعود؛ حقوق قراردادهای بی نالمللی نف ، ت انتشارات دانشگاه امام صادق، چاپ اول 1389
2. ایرانپور، فرهاد ؛ انواع قراردادهای نفتی: تحول قراردادهای نفتی از قراردادهای معاوضی به
سوی قراردادهای مشارکتی، فصلنامه حقوق (مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)،
. دوره 38 ، ش 2، تابستان 1387
3. تقی زاده انصاری، مصطفی؛ نظام حقوقی قرارداد مشارکت در تولید در صنعت نف ت و گا ز،
. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، چاپ اول، 1390
4. دریاباری وشتانی، سید محمد زمان و مرتضی، بکی حسکویی؛سیر یکصد ساله صنعت نفت ایران:
. تحولات حقوقی و اقتصاد ، ی انتشارات یزدا، چاپ اول 1387
5. شیروی، عبدالحسین و نصرالله، ابراهیمی؛ اکتشاف و توسعه میادین نفتی ایران از طریق
قراردادهای بیع متقابل، ترجمه مجتبی اصغریان، مجله حقوقی بی نالملل ، ی سال بیست و ششم ، ش
.1388 ،41
6. صابر، محمد رضا ؛ مطالعه تطبیقی ماهیت حقوقی قراردادهای بیع متقابل و جایگاه قانونی
.292- 1386 ، ص ص 291 ، آن، مجله حقوقی بی نالملل ، ی ش 37
7. محبی، محسن؛ مباحثی از حقوق نفت و گاز در پرتو رویه داوری بی نالمللی: سلب مالکیت و
. غرامت در قراردادهای نفت ، ی مؤسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش، چاپ اول 1386
. 8. موحد، محمدعلی؛ نفت ما و مسائل حقوقی آ ، ن انتشارات خوارزمی، چاپ سوم، 1357
، 9. موحد، محمد علی؛ قراردادهای نفتی پس از درنگی 20 ساله، مجل ه اقتصا د انر ژ ، ی ش 2و 3
. فروردین 1376
. 10 . میرترابی، سعید؛ مسائل نفت ایران، نشر قومس، تهران، چاپ دوم، 1385
11 . نیکخت، حمید رضا وآقا سید جعفر کشفی، مونا؛ رفتار قراردادی اختصاصی شرکت های ملی
، نفتی کشور چین در سرمای هگذاری های برون مرزی، مجله تحقیقات حقوقی، 1391 ، ش 59
. ص 97
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 71 طراحی الگوهای قراردادی جدید برای توسعه میادین ...
118
ب) لاتین
12. Adepetun Sola, Production Sharing Contracts: The Nigerian Experience, Journal
of Energy and Natural Resources Law, Vol. 13, 1995.
13. Akinjide-Balogun Olajumoke, Nigeria: Legal Framework of the Nigerian
Petroleum Industry, 2001.
14. Al-Emadi Talal, Joint Venture Contracts (JVCs) among Current Negotiated
Petroleum Contracts: A Literature Review of JVCs Development, Concept and
Elements, Georgetown Journal of International Law, The Summit, Vol. I, 2010.
15. Atsegbua L., Oil and Gas Law in Nigeria: Theory and Practice, 2nd Edition, New
Era Publishers, 2004.
16. Bean G., Fiduciary Obligations and Joint Ventures: The Collaborative Fiduciary
Relationship, Oxford University Press, 1995.
17. Bindemann Kirsten, Production-Sharing Agreements: An Economic Analysis,
Oxford Institute for Energy Studies, 1999.
18. Blinn K. W., C. Duval, H. L. Leuch & A. Pertuzio, International Petroleum
Exploration and Exploitation Agreements: Legal, Economic and Policy Aspects,
Borrows Publications, 1986.
19. Braga, Luciana Palmeira and Thiago Neves Campos, A Comparative Study of
Bidding Models Adopted by Brazil, Peru, Colombia and Uruguay for Granting
Petroleum Exploration and Production Rights, Journal of World Energy Law and
Business, 2012, Vol. 5, No. 2, p94.
20. Chiati A. Z. El, Protection of Investment in the Context of Petroleum Agreements,
Hague Recueil des Cours, Vol. 204, No. IV, 1987.
21. Eljuri Elisabeth and Victorino J. Tejera Pérez, 21st-Century Transformation of the
Venezuelan Oil Industry, Journal of Energy & Natural Resources Law, Vol. 26,
No. 4, 2008.
22. Fabrikant Robert, Production Sharing Contracts in the Indonesian Petroleun
Industry, Harvard International Law Journal, Vol. 16, 1975.
23. Hossain Kamal, Law and Policy in Petroleum Development: Changing Relations
between Transnationals and Governments, Nichols Publishing Co. 1979.
24. Hunter Alex, The Indonesian Oil Industry, in Bruce Glassburner (ed.), The
Economy of Indonesia: Selected Readings, Equinox Publishing, 2007.
25. Kahale III George, The Venezuelan Operating Service Agreements: Trying To Fit
A Square Peg In A Round Hole, Middle East Economic Survey (MEES), Vol. 54,
No. 28, 2011 .
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 71 طراحی الگوهای قراردادی جدید برای توسعه میادین ...
119
26. Machmud Tengku Nathan, The Indonesian Production Sharing Contract: An
Investor Perspective, Kluwer Law International, 2000.
27. Maniruzzaman A.F.M., The New Generation of Energy and Natural Resources
Development Agreements: Some Reflections, Journal of Energy and Natural
Resources Law, Vol. 11, No. 4, 1993.
28. Manzano Osmel and Francisco Monaldi, The Political Economy of Oil Contract
Renegotiation in Venezuela, in William Hogan and Federico Sturzenegger (eds.),
The Natural Resources Trap: Private Investment without Public Commitment,
MIT Press, 2010.
29. Martin Jay G., Venezoela as an Opportunity for Investment in the Petroleum
Industry, Energy Law Journal, Vol. 20, 1999.
30. Mommer Bernard, The New Governance of Venezuelan Oil, Oxford Institute for
Energy Studies, Working Paper No. 23, April 1998.
31. Muttitt Greg, Production Sharing Agreements: Oil Privatisation by Another
Name?, Paper presented to the General Union of Oil Employees’ conference on
privatization, Basrah, Iraq, 26 May 2005.
32. Salmond Sir John William & Patrick J. Fitzgerald, Salmond on Jurisprudence,
Sweet & Maxwell, 12th ed., 1966.
33. Smith Ernest E. et. al, Materials on International Petroleum Transactions,
Denver-Colorado, Rocky Mountain Mineral Law Foundation, 1993.
34. Smith Ernest E., From Concessions to Service Contracts, Tulsa Law Journal, Vol.
27, 1991-92.
35. Stevens P. J., Joint Ventures in Middle East Oil 1957–1975, Middle East
Economic Consultants, 1976.
36. Stewart David P., Philips Petroleum Co. Iran v. Islamic Republic of Iran, AWD
325-39-2, Iran-United States Claims Tribunal, The Hague, June 29, 1989,
American Journal of International Law, Vol. 85, No. 1, 1991, p 185.
37. Talus, Kim, Scott Looper, and Steven Otillar, Lex Petrolea and the
Internationalization of Petroleum Agreements: Focus on Host Government
Contracts, Journal of World Energy Law and Business, 2012, Vol. 5, No. 3, p181.
38. Taverne Bernard, Production Sharing Agreements in Principle and in Practice, in
Martyn R. David (ed.), Upstream Oil and Gas Agreements: With Precedents,
Sweet & Maxwell, 1996.
39. Vaca, Jose Luis Herrera, The new Legal Framework for Oil and Gas Activities
Near the Maritime Boundaries Between Mexico and the U.S.: Comments on the
Agreement Between the United Mexican States and the United States of
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 71 طراحی الگوهای قراردادی جدید برای توسعه میادین ...
120
America concerning Transboundary Hydrocarbon Reservoirs in the Gulf of
Mexico, The Journal of World Energy Law & Business Advance Access
published July 18, 2012, p 1.
40. Zakariya H., New Directions in the Search for and Development of Petroleum
Resources in the Developing Countries, Vanderbelt Journal of Transnational
Law, Vol. 9, 1976.