تأثیر میزان خطرپذیری افراد بر بازدارندگی مجازات نسبت به آنها

نویسنده

استادیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

جامعه برای هیچ‌یک از کارکردهای خود، از جمله اعمال عدالت کیفری، منابع نامحدود ندارد. منابع این حوزه بسیار محدود است و این امر اقتضا می‌کند که منابع موجود به نحوی به مصرف برسد که بیشترین کارآمدی را در زمینه تحقق اهداف این نظام داشته باشد. یکی از اهداف و کارکردهای اصلی مجازات، بازدارندگی است و از جمله بحث‌های موجود پیرامون اثر بازدارنده مجازات، تأثیر متفاوت شدت و قطعیت کیفر، بر کارکرد بازدارنده آن است. برخی از متفکران بر شدت و برخی دیگر بر قطعیت مجازات، به‌عنوان عامل اصلی بازدارندگی آن، تأکید دارند. گروه سوم نیز قائل به تساوی اثر این دو عامل هستند. نوشتار حاضر نشان می‌دهد که افراد نگرش‌های مختلفی نسبت به عامل خطر (ریسک) دارند و این امر باعث می‌شود که شدت و قطعیت مجازات نیز اثر متفاوتی بر آنها داشته باشد. نسبت به افراد خطرپذیر، قطعیت مجازات مهم‌تر و دارای اثر بازدارنده قوی‌تر است. در مقابل، برای افراد خطرگریز، شدت مجازات اثر بازدارنده قوی‌تری دارد. برای افراد بی‌تفاوت نسبت به خطر نیز هیچ‌یک از این دو مؤلفه، کارکرد بازدارنده قوی‌تری نسبت به دیگری ندارد. بنابراین در تصمیم‌گیری کلان برای سیاست کیفری، هیچ‌یک از این دو عامل را نمی‌توان به‌طور مطلق بر دیگری برتری داد؛ بلکه باید تحلیل هزینه‌ـ فایده را مورد توجه قرار داد و با رویکردی مبتنی بر ارزیابی مستمر، منابع را به سویی سوق داد که با صرف کمترین هزینه، بیشترین بازدارندگی ایجاد شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

1

الف ) فارسی
،« حقوق کیفری و توسعه اقتصادی – صنعتی » ؛ 1. آشوری، محمد و اسدالله میرزایی
. آموزه های حقوق کیفری، ش 4، پاییز و زمستان 1391
2. آقایی، سارا؛ عدالت بازدارنده، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جر مشناسی، دانشکده
. حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1387
فصلنامه ،« اقتصاد رفتاری و سیاست گذاری عمومی » ؛ 3. رهبر، فرهاد و میثم امیری
. برنامه ریزی و بودجه، ش 4، زمستان 1393
4. فوکو، میشل؛ مراقبت و تنبیه، تولد زندان، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چ
. سیزدهم، تهران، نشر نی، 1394
آموزه های حقوق کیفری، ش 5، بهار و ،« اصل قضامندی مجازات ها » ؛ 5. نوبهار، رحیم
. تابستان 1392
6. ویلیامز، فرانک و مارلین مک شین؛ نظریه های جرم شناسی، ترجمه حمیدرضا ملک محمدی ، چ
. پنجم، تهران، انتشارات میزان، 1391
ب) لاتین
7. Becker, Gary, “Crime and Punishment: An Economic Approach”, Journal
of Political Economy, Vol. 78, 1968.
8. Chalfin, Aaron; and Justin McCrary, “Criminal deterrence: A review of
the literature”, Journal of Economic Literature, 2015, forthcoming.
Available at: eml.berkeley.edu/~jmccrary/chalfin_mccrary2014.pdf.
9. Cullen, Francis, & Jonson, Cheryl, Correctional Theory: Context and
Consequences, SAGE, 2011.
10. Eide, Erling; Rubin, Paul; and Joanna Shepherd, Economics of Crime:
Foundations and Trends in Microeconomics, Now Publishers Inc, 2006.
11. Entorf, Horst, & Spengler, Hannes, “Crime, Prosecutors, and the
Certainty of Conviction”, European Journal of Law and Economics, Vol.
39, Issue 1, 2015.
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 75 تأثیر میزان خطرپذیری افراد بر بازدارندگی مجازات نسبت ...
250
12. Firesen, Lana, “Certainty of Punishment versus Severity of Punishment:
An Experimental Investigation”, Southern Economic Journal, Vo. 79,
Issue 2, 2012.
13. Grant, Simon Harold, & Van Zandt, Timothy, Expected Utility Theory
(November 25, 2007). INSEAD Business School Research Paper No.
2007.
14. Hayward, Keith, “Situational Crime Prevention and its Discontents:
Rational Choice Theory versus the Culture of Now”, Social Policy &
Administration Magazine, Vol. 41, 2007.
15. Hylton, Keith, “The Theory of Penalties and the Economics of Criminal
Law”, Review of Law and Economics, Vol. 1, 2005.
16. Lab, Steven. P. , Crime Prevention: Approaches, Practices, and
Evaluations, Routledge, 2016.
17. Lattimore, Pamela, & Witte, Ann, “Models of Decision Making Under
Uncertainty: The Criminal Choice”, in: The Reasoning Criminal:
Rational Choice Perspectives on Offending, Derek Cornish & Ronald
Clarke (eds), Transaction Publishers, 2014.
18. Mendes, Silvia & Mc Donald, Michael, “Putting Severity of Punishment
Back in the Deterrence Package”, Policy Studies Journal, Vol. 29, 2001.
19. Mendes, Silvia, “Certainty, Severity and Their Respective Deterrent
Effects: Questioning the Implications of the Role of Risk in Criminal
Deterrence Policy”, Policy Studies Journal, February 2004.
20. Norman, Macrae, John von Neumann: The Scientific Genius Who
Pioneered the Modern Computer, Game Theory, Nuclear Deterrence, and
Much More, American Mathematical Society, 2000.
21. Riedel, Mark, & Welsh, Wayne, Criminal Violence: Patterns,
Explanations, and Interventions, Oxford, Oxford University Press, 2015.
22. Rubin, Edward, L, "Rational Choice and Rat Choice: Some Thoughts on
the Relationship among Rationality, Markets and Human Beings",
Chicago-Kent Law Review, Vol. 80, 2005.
23. Schmidt, Peter, & Ann Witte, An Economic Analysis of Crime and
Justice: Theory, Methods, and Applications, Elsevier, 2013.
24. Shavell, Steven, Foundations of Economic Analysis of Law, Belknap
Press, Harvard University Press, 2004.
25. Smith, Adam, Lectures on Jurisprudence, Glasgow Edition of the Works
and Correspondence of Adam Smith, Glasgow, Liberty Fund Inc, 2010.
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 75 تأثیر میزان خطرپذیری افراد بر بازدارندگی مجازات نسبت ...
251
26. Suzumura, Kotaro, Choice, Preferences, and Procedures: A Rational
Choice Theoretic Approach, Harvard University Press, 2016.
27. Wardhaugh, Bruce, Cartels, Markets and Crime: A Normative
Justification for the Criminalisation of Economic Collusion, Cambridge
University Press, 2014.
28. Whitman, James, “The Transition to Modernity”, in: Dubber, Markus;
and Tatjana Hornle, The Oxford Handbook of Criminal Law, Oxford,
Oxford University Press, 2014