نزاع اراده گرایان و سودگرایان در مفهوم حق

نویسنده

دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در این مقاله بر آن هستیم به طور موجز ضمن ارائه چارچوب تحلیلی هوفلد از مفهوم حق و مطالعه امتیاز، ادعا، قدرت و مصونیت به تأمل پیرامون نظریه­ های اراده و سود در باب حق همت گماریم. هر یک از این نظریه­ها به دنبال ارائه یک چارچوب نظری منسجم هستند تا همه مفهوم­های هوفلدی را به درستی دربر بگیرد. با وجود این، ساختار متفاوت آن مفهوم‌ها،گاه آنچنان از یکدیگر فاصله می­گیرد که گنجاندن آنها ذیل هریک از این نظریه‌ها، مشکل می­نماید. نظریه اراده، صاحب حق را فردی می­داند که می­تواند اجرا یا عدم اجرای یک تکلیف را انتخاب نماید. به دیگر سخن، حق را انتخاب­های حمایت­ شده می­داند. در این نظریه، تمرکز بر فاعلیت باعث می­شود تا برخی از حق­های مألوف نظیر حقوق کودکان، حقوق بزرگسالان فاقد قدرت انتخاب و حق­های غیرقابل اسقاط، از قلم بیفتند. نظریه سود، حق را تضمین منفعت دارنده­اش می­داند و تکلیف مکلف به انجام یا عدم انجام عملی خاص را در گرو منفعت صاحب حق تلقی می­کند. تمرکز این نظریه بر سود و منفعت، با وجود اینکه خلأهای موجود در نظریه اراده را پر می­کند، اما باعث گستردگی بیش از حد تأسیس حق و ناکارآمدی آن می­گردد. سرانجام، علی­رغم اینکه قرائت­های اخیر از نظریه اراده، تا اندازه­ای اشکال­های نظریه سنتی را رفع می­کند و مبنایی مستحکم برای آنها بنیان می­نهد، اما باز هم با زبان رایج حق فاصله دارد. لذا، به عنوان یک راهکار پیشنهاد می­شود قرائتی جدید از نظریه اراده ارائه شود و این نظریه به این صورت تعدیل گردد که با استمداد از نظریه سود، شکاف­ها و خلأهای موجود در آن نظریه پوشانده شود و نظریه سود، صرفاً در حد مکمل و فرعیِ نظریه اراده، مد نظر قرار گیرد.The Dispute between Voluntarians and Utilitarians over the Concept of Rights

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

1

چکیده [English]

This article deals with the hofeld’s framework of the concept of rights; studies privilege, claim, power and immunity; and criticizes will and benefit theories of rights. Each of these theories is seeking to present a coherent theoretical framework so that include all the hofeldian concepts. However, sometimes different structure of them is so far from each other that gathering them under those theories will be difficult. Will theory, considers right holder as a person who can choose performance or non performance of a duty. In other words, it recognizes rights as protected choices. In this theory, focusing on the agency amounts to ignore some familiar rights such as unwaivable rights, children's rights and the rights of adults who are unable to choose. Interest theory, considers rights as a guarantee to its beneficiaries and regards obligator’s duty to do or not to do, dependent on the right holder’s interest. Despite the fact that the interest theory fills in the gaps of the will theory, focusing too much on the interest, makes it too loose and results in its inefficiency. Finally, although the recent versions of the will theory, to some extent remove the traditional theory’s defects and entrench those versions, but are far from the common language of rights. So, we suggest that by appealing to the interest theory, a new and moderated version of the will theory presented so as to fill in its gaps. Hence, the interest theory just becomes as a complementary of the will theory of rights.Keywords:Hofeldian Concepts, Theories of Rights, Will Theory, Interest Theor.

حق،
مدی بر
دانشگاه
و کاربرد
. 3، ش 3
در: حق
و، تهران،
. ش
18
ی، تهران،
.6
یان و سودگرایان در م
ی 3، نشر میزان
یف در اسلام)،
ر نی، تهران، چاپ
. 10 ، ش 4
فصلنامه راهبرد
می تاریخی مس
ی غرب در معن
دفتر اول: درآم
لح و دموکراسی
هوفلد از حق
سیاسی، دوره 38
مه محمد راسخ،
شارات طرح نو
.17
رفت فلسفی، . ش 27
د راسخ، نشر نی
دگستری، ش 0
نزاع اراد هگرای
دها: حقوق مدنی
فهوم حق و تکلی
محمد راسخ، نشر
ناباروری، سال
بریگرای کانتی،
ن ایران ( ناکام
ظریههای فلسفی
جهان معاصر:
حقوق بشر، صلح
ط نظریه تحلیلی
حقوق و علوم س
ی تاریخی، ترجم
لسفه ارزش، انتش
ون وکلا، ش 3
نها، فصلنامه معر
معرفت فلسفی،
ن، ترجمه محمد
مجله حقوقی داد
244
ت عقود و قرارداد
ف (تأملی در مف
حقوقی، ترجمه م
صلنامه باروری و
د حق: نظریه براب
حق و مدرن شدن
در مهم ترین نظ
. ش
88
حقوق بشر در ج
و
منابع، کرسی
ل.
؛ معرفی و بسط
حقوق دانشکده ح
حق ( 1): درآمدی
فلسفه حق و فل
ت، فصلنامه کانو
کلیف و تلازم آن
حق، فصلنامه م
13 )؛ مفهوم قانون
مه علی شایان، م
69
1381 )؛ کلیات )
؛ از حق به تکلیف
. ش
16
فرهنگ نظریه ح
نظریه حق، فص
نظریههای مؤید
138 )؛ اندیشه ح
1390 )؛ چالشی
ی (نامه مفید)، ؛( محمد ( 1382
، مبانی، قلمرو ج
اول، چاپ اول
؛( ی، آزاده ( 1387
دک، فصلنامه ح
1381 )؛ مفهوم ح
ر فلسفه حقوق،
138 )؛ حق چیست
1386 )؛ حق و تک
1389 )؛ صاحبان
آدولفونس ( 390
ظریه حق، ترجم
قیقات حقوقی شماره
منابع
سی
ی احمدی، حمید
ول.
؛( ، احمد ( 1386
ه همشهری، ؛( برایان ( 1389
؛( محمد ( 1388
؛( ی، زهره ( 1390
ش، عبدالکریم ( 5
. ه آیین، ش 5
محمدحسین ( 0
ه حقوق تطبیقی
سیدفاطمی، سید
نظری، مفاهیم
بهشتی، تهران، ، عباس و چلبی
زمینه حقوق کود
گ، مارتین پی (
حت: مقالاتی در
ول.
محمد علی ( 80
ن، سیدمحمود ( 6
ن، سیدمحمود ( 9
، هربرت لیونل آ
ول.
آلن ( 1386 )؛ نظ
فصلنامه تحق
فهرست