توسعه قلمرو و تضمین محدودیت: آزادی بیان در آیینه حقوق بشر معاصر مبانی نظری و پیامدهای حقوقی

این مقاله ضمن بررسی مفهوم و محتوای آزادی بیان، نشان می دهد که رویکرد حقوق بشر معاصر به این حق، رویکردی موسع و محدودیت های وارده بر آن مضیق و محدود می باشد. در بررسی مفهوم آزادی بیان، از گونه ای حق- ادعا بودن این آزادی دفاع شده است، حقی- ادعایی منفی که از یک سو عدم دخالت تحدیدی دولتها را به دنبال دارد و از سوی دیگر دخالت حمایتی آنها را به عنوان مکلف، در مقابل این حق می طلبد. در بحث از مبانی نظری، ضمن اشاره به مبنای نظری جان استوارت میل یعنی "کشف حقیقت" و "خودشکوفایی فرد" توجیه غایت انگارانه، توجیه بر مبنای حقوق طبیعی و بالاخره ضرورت آزادی بیان در تضمین دموکراسی مورد اشاره قرار گرفته است. همچنین تلاش شده است گونه ای قرائت و یا توجیه احتمالی در چارچوب نگاه ویتگنشتاینی به رابطه فکر و زبان مورد اشاره قرار گیرد. لازم به ذکر است که توجیه عمل گرایانه در دفاع از آزادی بیان در ابتدای بحث از مبانی نظری مطرح گردیده، با این وجود دفاع نگارنده از این حق عمدتا در چارچوب نظری اصل غایت بودن انسان خواهد بود. برای بررسی محتوا و محدودیت های آزادی بیان، اسناد بین المللی (اعم از عام و خاص) و اسناد منطقه ای عمده حقوق بشری مورد تحلیل قرار گرفته اند. در بررسی اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بین المللی حقوق مدنی - سیاسی، کنوانسوین های اروپایی و آمریکایی حقوق بشر و همچنین منشور آفریقایی حقوق بشر، کنوانسیون حقوق کودک و کنوانسیون حمایت از کارگران مهاجر، رویکرد تفسیری این اسناد و مراجع نظارتی آنها نسبت به حق آزادی بیان مورد توجه قرار گرفته است.