استثنای تروریسم در قوانین مصونیت ایران، آمریکا و کانادا

نویسندگان

1 دانشیار حقوق بین الملل، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق بین الملل، دانشگاه شهید بهشتی؛ تهران، ایران.

چکیده

چکیدهتروریسم هیچ‌گاه از جمله استثنائات اصل «مصونیت دولت‌ها نزد دادگاه‌‌های خارجی» نبوده است اما دولت آمریکا در سال 1996 و متعاقب آن دولت کانادا در سال 2012 میلادی با تصویب قوانینی در خصوص مقابله با ارتکاب اعمال تروریستی، مصونیت دولت‌هایی که حامی تروریست قلمداد می‌نمایند، را نزد دادگاه‌‌های داخلی خود سلب کرده‌اند. دولت ایران نیز در مقام اقدام متقابل، «قانون صلاحیت دادگستری جمهوری اسلامی ایران برای رسیدگی به دعاوی مدنی علیه دولت‌‌های خارجی» را در سال 1378 تصویب و متعاقبا آن را اصلاح و تکمیل کرده است. البته این قانون، مصونیت دولت‌‌های خارجی حامی تروریسم را هم برای ارتکاب اعمال مغایر حقوق بین‌الملل و هم از جهت حمایت از اقدامات زیان‌بار گروه‌‌های تروریستی سلب کرده است. با لحاظ توجه به مشروعیت یا عدم مشروعیت این قوانین و رویه قضایی مبتنی بر آن در حقوق بین‌الملل، فرضیه این مقاله آن است که رویکرد متفاوت قانون آمریکا، ایران و کانادا در مورد «تروریسم» و «حمایت» از آن و همچنین خاستگاه‌‌های مختلف قانون‌گذاران آمریکایی و کانادایی در تصویب قوانین مذکور و مبنای متفاوت قانون ایران که در مقام تقابل به تصویب رسیده است، به‌گون‌های است که مانع شکل‌گیری رویه لازم برای ایجاد عرفی جدید و مغایر با قاعده عرفی موجود خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

................

فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 77 استثنای تروریسم در قوانین مصونیت ایران، آمریکا و کانادا
289
فهرست منابع
الف) فارسی
1. عبدالهی، محسن، تروریسم بی نالمللی به مثابه استثنا در حال ظهور قاعده
مصونیت دولت: بررسی قانون جدید کانادا، در مجموعه مقالات همایش مصونیت در
. حقوق بین الملل، به اهتمام محسن عبدالهی، انتشارات گنج و دانش، 1394
2. --------- -، تروریسم، حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، انتشارات شهر دانش،
.1388
3. --------- - و میرشهبیز، شافع، مصونیت قضایی دولت در حقوق بی نالملل،
. انتشارات ریاست جمهوری، چاپ دوم، تهران 1382
4. قانون تصویب کنوانسیون سازمان ملل متحد درخصوص مصونیت قضایی دولت ها و اموال
.1387/3/ آنها، مصوب 19
5. قانون صلاحیت دادگستری جمهوری اسلامی ایران برای رسیدگی به دعاوی مدنی علیه
دولت های خارجی، مصوب 19 اردیبهشت 1391 مجلس شورای اسلامی.
6. کیهانلو، فاطمه، دادگاه فدرال کلمبیا و انتساب انفجار برج های الخبر عربستان
. سعودی، سالنامه ایرانی حقوق بین الملل و تطبیقی، شماره دوم، سال 1385
7. نواری، علی، رأی دیوان بین المللی دادگستری در قضیه اختلاف بین آلمان و
ایتالیا: موازنه بین حقوق بین الملل کلاسیک و مدرن، در جامعه بین المللی و حقوق
. بین الملل در قرن 21 ، به اهتمام قاسم زمانی، انتشارات شهر دانش، تهران 1392
ب) انگلیسی
8. Adams, Wendy, “In Search of a Defence of the Transnational Human
Rights Paradigm: May Jus Cogens Norms be Invoked to Create Implied
Exceptions in Domestic State Immunity Statutes?” in: Craig Scott (ed.),
Torture as Tort, Toronto: Osgoode Hall Law School, York University,
2001.
9. Bill C-10 (full title: An Act to enact the Justice for Victims of Terrorism
Act and to amend the State Immunity Act).
10. Case concerning to Questions relating to the Obligation to Prosecute or
Extradite (Belgium v. Senegal), I.C.J. Rep. 2012.
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 77 استثنای تروریسم در قوانین مصونیت ایران، آمریکا و کانادا
290
11. Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading
Treatment or Punishment, 1984.
12. Declaration on Measures to Eliminate International Terrorism, General
Assembly, A/RES/49/60, 9 December 1994.
13. Draft comprehensive convention against international terrorism, UN.
Doc. A/59/894, 12 Aug. 2005.
14. Draft convention for the prevention and punishment of terrorism, League
of Nations, 1937.
15. European Convention on State Immunity, Basle,1972.
16. Foreign Sovereigns Immunity Act, Pub. L. No. 104-132, 110 Stat. 1214
(1996).
17. H.R. 1585: National Defense Authorization Act for Fiscal Year 2008,
SEC. 1083, (Terrorism Exception to Immunity), at:
18. < http://thomas.loc.gov/cgibin/
query/F?c110:7:./temp/~c110yocVHm:e983860:>.
19. Houshang Bouzari et al. v. Islamic Republic of Iran, [2002] O.J. No.
1624 (Ontario Superior Court of Justice).
20. Jurisdictional Immunities of the State (Germany v. Italy : Greece
intervening), Judgment, I.C.J. Reports 2012.
21. International Law Association, Statement of Principles Applicable to the
Formation of General Customary International Law, Final Report of the
Committee, London Conference, 2000.
22. Kazemi (Estate of) c. Islamic Republic of Iran, Superior Court of
Canada, Province of Québec, District ff Montréal, No: 500-17-031760-
0, 25 January 2011.
23. Kazemi Estate v. Islamic Republic of Iran, Supreme Court of Canada,
No. 35034, 2014, At:
24. Leteller v. Republic of Chile, 488 F. Supp. 665 (1980), U.S. District
Court for the District of Columbia - 488 F. Supp. 665 (D.D.C.
1980), March 11, 1980, at:
<http://law.justia.com/cases/federal/district courts/FSupp/488/665/1400196/>.
25. Michael Reisman and Monica Hakimi, “2001 Hugo black lecture:
illusion and reallity in the compensation of victims of international
terrorism”, Alabama Law Review, Vol. 54, No. 2, 2003.
26. Recalling the deadly 1983 attack on the Marine barracks, USA Today, 23
Oct. 2013, at: <
http://www.usatoday.com/story/nation/2013/10/23/marines-beirutlebanon-
hezbollah/3171593/>.
27. Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts 2001,
Yearbook of the International Law Commission, 2001, vol. II (Part
Two).
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 77 استثنای تروریسم در قوانین مصونیت ایران، آمریکا و کانادا
291
28. Smith and Hudson v. Libya et al., 886 F. Supp. 306, United States
District Court, E.D. New York, Nos. 94-CV-5556 (TCP), 94-CV-5557
(TCP), May 17, 1995, , accessed March 19, 2016, URL: <
http://uniset.ca/other/cs5/886FSupp306.html>.
29. State Immunity Act, R.S.C. 1985, (“SIA”)
30. Stephen M. Flatow v. The Islamic Republic of Iran et al, United States
District Court, District of Columbia, 999 F.Supp. 1, No. 97-396 (RCL),
March 11, 1998, at: < http://uniset.ca/islamicland/999FSupp1.html>.
31. The Rome Statute of the International Criminal Court, 1998, Art.
32. UN Convention on Jurisdictional Immunities of States and Their
Property, 2004.
33. United Nations Action to Counter Terrorism, International Legal
Instruments, at: <http://www.un.org/en/terrorism/instruments.shtml>.
34. Tomuschat, Christian, “The International Law of State Immunity and Its
Development by National Institutions”, Vanderbilt Journal of
Transnational Law, vol. 44, 2011.
35. Yearbook of the International Law Commission, 1991, Vol. II (2).