نقش دکترین «گروه شرکت ها» در شناسایی اطراف پنهان قرارداد داوری

نویسنده

استادیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

داوری به‌عنوان مطلوب­ترین شیوه حل اختلاف در قراردادهای تجاری بین­المللی بر اصل حاکمیت اراده و رضایت استوار است. اما رضایت به داوری همواره به نحو صریح ابراز نمی­گردد. امروزه روابط پیچیده حقوقی و درگیری اشخاص متعدد در یک معامله تجاری بین­المللی داوران را با مسئله تعیین اطراف واقعی قراردادِ داوری روبه‌رو کرده است. هنگامی که دست‌کم یکی از طرفین قراردادِ حاوی شرط داوری را گروه شرکت­ها شکل می­دهد، پرسش این است که آیا آن دسته از اعضای این گروه که قراردادِ یاد شده را امضا نکرده ولی در مراحل مختلف رابطه قراردادی نقش­آفرینی نموده­اند، طرف واقعی اما پنهان قراردادِ داوری به شمار می­آیند و در نتیجه، آثار شرط داوری به آن‌ها گسترش می­یابد؟ دیوان­های داوری و دادگاه­های ملی در شرایط خاصی با استناد به دکترین «گروه شرکت‌ها» به این پرسش پاسخ مثبت داده­اند. به نظر می­رسد ضابطه اصلی در جست‌وجوی اطراف واقعی قراردادِ داوری، انتظارات معقول و منصفانه طرفین است که با تفسیر متعارف قرارداد و شرایط و اوضاع و احوال حاکم بر معامله در پرتو اصل بنیادین «حسن نیت» کشف می­گردد.