شورای نگهبان به مثابه سوزنبان قانون اساسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار حقوق عمومی/ دانشکده حقوق/ دانشگاه شهید بهشتی/ تهران / ایران

چکیده

دادرسی اساسی مفهومی برآمده از دغدغه‌های دموکراسی‌خواهی، تضمین حق‌ها و آزادی‌ها، تحدید و تنظیم قدرت و در یک کلام صیانت از برتری هنجاری قانون اساسی در نظم سلسله‌مراتبی حقوق است. نهاد شورای نگهبان گرچه از لحاظ شکلی به الگوبرداری از شورای قانون اساسی فرانسه پرداخته است. تفاوت کارکردی شورای نگهبان با نهادهای دادرسی در دولت‌های مدرن کارکرد شریعت‌مدارانه این نهاد در پیرابند اصول قانون اساسی است. دادرس اساسی در صورت ناتوانی در حفظ بی طرفی به جای ایجاد تعادل در کشتی قدرت، آن را به ورطه نابودی و هلاکت خواهد کشاند. این دسته از کارکردها، گاه منتهی به رویه سازی هایی می شود که با فلسفه وجودی دادگاه‌های قانون اساسی، یعنی صیانت از بنیان-های دولت مشروطه، مغایرت دارد. نهاد دادرس اساسی هرگز نمی‌تواند به مثابه حاکم واقعی در نظر گرفته شود. اقتدار این نهاد امانی یا عاریتی است. از این‌رو، مشروعیت چنین نهادهایی به وفاداری تام به سرمنشا قدرت سیاسی و پرهیز مطلق از ورود به قلمرو اقتدار قوه موسس یا همان حاکم واقعی است. محصول رودررویی دادرس اساسی به مثابه یکی از نهادهای ناحاکم با حاکم واقعی یا کوشش برای به زنجیر کشیدن آن بازتولید چرخه ناکارآمدی، بی‌اعتباری و نامشروع‌سازی نظام سیاسی و حقوقی است. نظریه سوزنبانی دادرس اساسی بر آن است تا نظام‌های مردم‌سالار را از مخاطرات استبداد قضات اساسی و در نتیجه تولید و پمپاژ نارضایتی و نامشروعیتی به کلیت ساختار سیاسی پرهیز دهد. تحقیق حاضر تحلیلی پیرامون کم و کیف نظریه سوزنبان قانون اساسی و واکاوی مختصات آن در حقوق دادرسی اساسی ایران است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Guardian Council: the switchman or guardianship of the constitution

نویسنده [English]

  • Ali Akbar Gorji Azandariani
Associate Professor Of Public Law Shahid Behsti University
چکیده [English]

 
Guardian Councill as the Switchman of the Constitution
Ali Akbar Gorji Azandariani (Associate Professor of Law, Shahid Behsti University)
 
Abstract
In comparative public law, the Guardian Council is placed among the institutions of constitutional justice. It is a notion derived from democratic motivations, guarantee of the rights and liberties, restriction of power and in a summery, the protection of normative privilege of constitutional law in the legal hierarchy order. While Guardian Council has followed France constitutional law council formally, it has serious differences in the contents, jurisdiction and practices. The main functional difference between Guardian Council and other justice institutions in the modern governments is that it acts according to the Sharia’. Thus the judge whether intentionally or not, cannot be impartial and make the balance. This kind of functions may lead to the creation of some practices which is against the philosophy of constitutional law courts i.e protection of constitutional government foundations. The authority of the guardian council is not independent and its legitimacy depends on its loyalty to the political power and not entering to the territory of the founder. The result of constitutional judge and founder power’s struggle is the reproduction of inefficient cycle, invalidity and illegitimacy of political and legal system. The perception of Guardian Council as a switchman of the constitution seeks to protect the democratic systems from the constitutional judges’ dictatorship and the development of illegitimacy toward political structure. This article is an analysis on the theory of Guardian Council as a switchman of the constitution and its features in Iran’s constitutional justice.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Constitutional Justice
  • constitutional
  • Democracy
  • legitimacy
فهرست منابع
الف) منابع فارسی
کتاب
. 1. رالز، جان، لیبرالیسم سیاسی، ترجمة موسی اکرمی، تهران: انتشارات ثالث، چاپ اول، 1392
2. فاورو، لویی ، دادگاه های قانون اساسی، الگوی اروپایی دارسی اساسی، تهران : انتشارات
. جنگل، چاپ نخست، 1389
. 3. قاضی، ابوالفضل، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1371
. 4. کلسن، هانس، نظریه حقوقی ناب، ترجمة اسماعیل نعمت اللهی، تهران: سمت، زمستان 1387
5. گرجی، علی اکبر، دادگاه های قانون اساسی: الگوی غیراروپایی دادرسی اساسی، تهران :
. جنگل، چاپ نخست، 1394
. 6. گرجی، علی اکبر، در تکاپوی حقوق اساسی، تهران: جنگل، چاپ دوم، 1388
. 7. گرجی، علی اکبر، حقوقی سازی سیاست، تهران: خرسندی، چاپ دوم 1395
. 8. گرجی، علی اکبر، در تکاپوی حقوق عمومی، تهران: جنگل، 1393
. 9. ویبر، فرانک، دموکراسی غیرانتخابی، ترجمة علی اکبر گرجی، تهران: خرسندی، 1395
مقاله
10 . قاسمی، آرین و پریسا کهندانی، سنگ بنای الگوی دادرسی اساسی امریکایی : ترجمه
رأی تاریخی قاضی مارشال در دعوی مدیسن علیه مالبری، فصلنامه حقوق عمومی، سال
. ششم، بهار 1394 ، شمارة 12
11 . گرجی، علی اکبر و علی قانعی و مصطفی رضایی ، ثبت املاک و اسناد رسمی در رویه
. شورای نگهبان، کانون وکلا، تابستان 1396 ، شمارة 69
12 . نجفی ابرندآبادی، حسین، درآمدی بر اساسی سازی حقوق کیفری، در تکاپوی حقوق عمومی،
.1393
ب) منابع فرانسوی
13. CARRE DE MALBERG(R.), La loi, expression de la volonté générale, 1931.
14. DRAGO (G.), Contentieux constitutionnel français, Paris: PUF, 1ed. 1998, p.14,
FAVOREU et autrs, Droit constitutionnel, Paris: 16e ed., Dalloz, 2014, pp. 381
et 382.
فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 82 شورای نگهبان ب همثابه سوزنبان قانون اساسی
180
15. GORJI Ali-Akbar, ''Le pouvoir interprétatif du juge constitutionnel iranien'',
contribution présenté au 6e congrée du droit constitutionnel, Faculté de droit et
de sciences politiques de l’Université de Montpellier, juin 2005.
16. LAMBERT(E.), Le Gouvernement des juges et la lutte contre la législation
sociale aux Etats-Unis, Paris, 1921.