تاثیر متقابل مسئولیت کیفری و مسئولیت مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

2 دانشجوی دوره دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

چکیده

مسوولیت کیفری و مسوولیت مدنی به عنوان دو مفهوم بنیادی در قلمروی رشته حقوق در غالب موارد در نقطه مقابل یکدیگر پنداشته شده اند. با این حال، متأثر از رویکردهای میان‌رشتگی می‌توان از هم‌گرایی میان این دو مفهوم بنیادی سخن به میان آورد. نقطه آغازین هم‌گرایی میان مسوولیت مدنی و کیفری در عناصر سازنده آن‌ها تبیین‌پذیر است. در حالی‌که در مسوولیت مدنی، ایراد ضرر، وجود فعل زیان‌بار و احراز تقصیر زیان رساننده، موجب مسوولیت وی می‌شود، در حقوق کیفری نیز وجود گزاره جرم‌انگار، ارتکاب رفتار مجرمانه و احراز سوءنیت شرط تحقق مسوولیت کیفری است. مصادیق مناسبات میان مسوولیت مدنی و کیفری در قلمروی حقوق ماهوی در مجازات جنایات شبه عمد و مسوولیت پزشک بررسی می‌شود. بر اساس یافته‌های این پژوهش، دیه به عنوان مجازات جنایات شبه عمد با مفهوم مسوولیت مدنی در یک راستا قرار می‌گیرد و مسوولیت پزشک نیز متأثر از این دو نوع مسئولیت است. در حقوق کیفری شکلی نیز دعوای جبران خسارت ناشی از جرم مصداق بارزی دیگر از تعامل میان مسوولیت کیفری و مدنی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Reciprocal impact of criminal responsibility And civil liability

نویسندگان [English]

  • farid Mohseni 1
  • Reza Ansari 2
1 استادیار گروه حقوق دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری
2 دانشجوی دوره دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری
چکیده [English]

Criminal responsibility and civil responsibility are considered as two basic concepts in the field of law in most cases in the opposite of each other. . However, as a result of intermajor approaches, one can speak of the convergence between these two fundamental concepts. The starting point for the convergence between civil and criminal responsibility in its constructive elements is to be explained. While in civil liability, consist of a harmful act and having a damaging fault is responsible for his liability, in criminal law the existence of a criminal offense, the commission of criminal conduct and the acquisition of mens rea are a condition for the fulfillment of criminal responsibility. Examples of the relationship between civil and criminal responsibility in the field of substantive criminal law is in the field of the punishment of non- intended crimes and the responsibility of the physicians. . According to the findings of this study, DIYE as a punishment of non- intended bodily harm is consistent with the concept of civil responsibility. . In the form of procedural criminal law, the compensation plea is another obvious example of the interaction between criminal and civil liability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civil responsibility
  • Criminal responsibility
  • Causation relationship
  • Reciprocal effect
منابع
منابع فارسی
اردبیلی، محمد علی (1385) حقوق جزای عمومی، تهران، میزان، چاپ یازدهم.
امامی، سید حسن، مسئولیت مدنی، نشریه دانشکده حقوق دانشگاه ملی ایران، شماره 1، چاپ 52، کیهان،
امامی، سید حسن (1371) حقوق مدنی، جلد 1، انتشارات اسلامیه.
باریکلو، علی رضا (1389) مسئولیت مدنی، انتشارات میزان، چاپ سوم.
باوی، محمود، بهمئی، محمود (1393) مقایسه تقصیر در مسئولیت مدنی و کیفری، دوفصلنامه دانش و پژوهش حقوقی، سال دوم، شماره دوم، پاییز و زمستان.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1380) ترمینولوژی حقوق، تهران، انتشارات گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1382) تاریخ حقوق ایران، تهران، انتشارات دایره المعارف ایران شناسی، چاپ اول.
حبیب زاده، محمدجعفر(1387) حقوق کیفری عمومی، جزوه درسی، دانشگاه تربیت مدرس.
حسینی نژاد، حسینقلی (1377) مسئولیت مدنی، تهران، نشر مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ اول.
دهخدا، علی اکبر (1339) لغت نامه دهخدا، جلد 42، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ژوردن، پاتریس (1382) اصول مسئولیت مدنی، ترجمه مجید ادیب، تهران، نشر میزان.
ساکی، محمدرضا (1392) حقوق جزای عمومی، جلد دوم، مسئولیت کیفری، تهران، انتشارات جنگل جاودانه.
شفیعی، جعفر (1390) مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی، پایان نامه کارشناسی ارشد جزا و جرم شناسی، موسسه حقوق و معارف اسلامی جامعه المصطفی (ص) العالمیه.
شمس ناتری، محمد ابراهیم (1393) قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، جلد اول، تهران، میزان، چاپ دوم.
صادقی، محمد هادی (1389) جرایم علیه اشخاص، چاپ هفدهم، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
صفار، محمدجواد (1373) شخصت حقوقی، تهران، نشر دانا.
صفایی، حسین و قاسم زاده، مرتضی(1384) حقوق مدنی اشخاص و محجورین، تهران، سمت، چاپ دهم.
طاهری، محمدعلی (1388) دانش نامه حقوق خصوصی، چاپ سوم، جلد دوم، تهران، جنگل جاودانه.
عباسلو، بختیار (1394) مسئولیت مدنی ناشی از سوانح رانندگی، چاپ چهارم، تهران، نشر میزان.
عمید، حسن (1353) فرهنگ عمید، تهران،  انتشارات جاویدان.
عمید زنجانی، عباسعلی (1382) موجبات ضمان، درآمدی بر مسئولیت مدنی و اسباب و آثار آن در فقه اسلامی، تهران، نشر میزان.
غلامی، علی (1391) عوامل مانع مسئولیت کیفری، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
قاسم زاده، مرتضی (1390) الزام ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، تهران، نشر میزان، چاپ نهم.
کاتوزیان، ناصر (1393) وقایع حقوقی، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ دوازدهم.
کاتوزیان، ناصر (1362) حقوق مدنی، ضمان قهری، مسئولیت مدنی، تهران، کتابفروشی دهخدا.
گسن ، ریموند (1374) جرم شناس نظری ، ترجمه مهدی کی نیا ، چاپ اول ، انتشارات مجد ، تهران.
لوراسا، میشل (1375) مسئولیت مدنی، ترجمه دکتر محمد اشتری، نشر حقوقدانان.
محسنی، مرتضی (1376) دوره حقوق جزای عمومی، جلد سوم، مسئولیت کیفری، تهران، انتشارات کتابخانه گنج دانش.
موسوی مجاب، سید درید، رفیع زاده، علی(1394) دامنه مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قانون مجازات اسلامی، فضلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال چهارم، شماره سیزدهم، زمستان 1394.
موسوی مجاب، سید درید (1388) نقش اراده در مسئولیت کیفری، چاپ اول، تهران، انتشارات بهنامی.
میر سعیدی، سید منصور (1390) مسئولیت کیفری، قلمرو و ارکان، جلد اول، چاپ سوم، بنیاد حقوقی میزان.
نجاتی، مهدی (1379) مسئولیت پزشک در فقه و حقوق کیفری ایران، تهران، انتشارات خرسندی.
نجیب حسنی، محمود (1391) رابطه سببیت در حقوق کیفری، چاپ سوم، مشهد، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
نیکو منظری، امین و محسنی، فرید (1396) نقد رویکرد قانونگذار کیفری ایران در نحوه انتساب رفتار مجرمانه به اشخاص حقوقی، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال هشتم، شماره دوم، پاییز و زمستان، شماره پیاپی 16.
محسنی، فرید و ملکوتی، نصیر (1394) رابطه سببیت در قانون مجازات اسلامی، مجله حقوقی دادگستری، سال هفتاد و نهم، شماره نود و یکم، پاییز 1394.
ولیدی، محمدصالح (1375) حقوق جزای عمومی، جلد سوم، تهران، نشر داد، چاپ اول.
 
منابع انگلیسی
bell, j.et al, principles of French law. Oxford university press, New York, 1998
Robinson, Paul H. (1993) The Criminal-Civil Distinction and Dangerous Blameless Offenders, Journal of Criminal Law and Criminology, Volume 83,
Werner Z.H., Law and Economics, Academic press, London, 3 rd. 1999
wild, ellis, Webster’s new world, wiley publishing, Canada, 2006.