کانون مشترک مجرمانه: جست وجوی توصیف مناسبی برای مسئولیت جنایت کاران بین المللی فراسوی مباشرت مادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان

چکیده

جنایات بین‌المللی غالباً محصول اراده و تصمیم کسانی هستند که با سوء‌استفاده از قدرت دولتی یا گروه‌های غیر دولتی، افراد دیگر را همچون ابزاری در راه تحقق مطامع حریصانه خود به خدمت می‌گیرند. لذا در حالی که حقوق جزای داخلی، معمولاً مسئولیت اصلی را متوجه مباشر مادی دانسته و مسئولیت کسانی را که در عملیات مادی جرم دخالت نداشته‌اند تنها در حد معاونت در جرم توصیف می‌نماید، اتخاذ چنین شیوه‌ای پاسخ‌گوی نیازها در حقوق بین­المللی کیفری نیست. محاکم بین‌المللی یوگوسلاوی سابق و روآندا با تبیین و کاربست دکترین «کانون مشترک مجرمانه»، تمام کسانی را که با مداخله و همکاری خود، هرچند بدون دخالت در عملیات مادی، امکان تحقق جنایات بین‌المللی را فراهم ساخته‌اند، به عنوان مرتکبین اصلی شناسایی کرده­اند. بر این اساس، اگر گروهی با داشتن هدف مجرمانه‌ی واحد، با همکاری میان اعضا، طرح مجرمانه‌ای را که شامل جنایات بین‌المللی است به اجرا گذارند، هر عضوی از گروه را که در جهت پیشبرد اهداف آن، مداخله مشخصی داشته است، می­توان مسئول تمام جنایاتی دانست که در اجرای طرح مورد توافق اعضا، به دست سایرین جامه عمل پوشیده ‌است. با وجود این، پذیرش دکترین مذکور به دلیل متزلزل بودن جایگاه آن در حقوق بین‌الملل عرفی و نیز عدم تفکیک میان سطوح متفاوت مداخله افراد در اجرای طرح مجرمانه، صحیح به نظر می‌رسد. در مقابل، قضات دیوان بین‌المللی کیفری بر پایه نظریه «کنترل جرم»،کوشیده­ اند میان کسانی که نقش آن‌ها در تحقق کلی فعالیت جنایی گروه، ضروری و اساسی بوده و مجرمینی که چنین نقشی نداشته‌اند، تمایز قائل شوند.

عنوان مقاله [English]

Joint Criminal Enterprise: Searching for anAppropriate Description for the Liability ofInternational Criminals beyond Physical Perpetration

چکیده [English]

International crimes are usually the result of the criminal plans of those who,abusing their authority in a State or a non-State group, use other individualsas tools to pursue their ambitions. Therefore, while in domestic criminal law,the main liability rests on those who carry out the physical act constitutingthe mens rea, and those who have otherwise contributed to the criminalactivity are generally considered merely as accomplices and accessories,such an approach would not be satisfactory in international criminal law.The international ad hoc tribunals (the ICTY and the ICTR) have applied thedoctrine of Joint Criminal Enterprise (JCE) in order to hold liable asprincipals to the crime all individuals who, even if not directly involved inthe physical execution of the crimes, have nevertheless had a significant rolecontributing to the general activity of the group. Accordingly, when groupsacting with a common purpose cooperate to execute a plan involvinginternational crimes, each member contributing to the plan may be heldliable for all of the crimes falling within such plan perpetrated by othermembers. It is however observed that due to the controversial status of thedoctrine in international customary law as well as its failure to distinguishbetween different levels of contribution, its application cannot be considereda good solution. Hence, the Judges at the International Criminal Court (ICC)have used the Control Theory of Perpetration distinguishing betweenparticipants with an essential role on the one hand and other contributors onthe other.Keywords: Criminal Responsibility, International Crimes, Co-perpetration,Joint Criminal Enterprise, Conspirac