کمیسیون اصل نود یا سازمان بازرسی کل کشور؟ مقایسه با نهاد آمبودزمان (با تأکید بر آمبودزمان پارلمانی انگلستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حقوق عمومی ، واحد بویین زهرا، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

2 دانشجوی دکتری گروه حقوق عمومی ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.(نویسنده مسئول)

چکیده

نهاد آمبودزمان در نظام‌های مدرن حقوقی واجد خصلتی غیرقضایی است که به عنوان یکی از ابزارهای نوین نظارتی بر فعالیت حکومت شناخته شده و کارکرد اصلیِ خویش را معطوف به دفاع از حقوق افراد کرده است. برخی از ویژگی‌های حاکم بر این نهادها که در اکثر نظام‌های حقوقی مشترکند، در قیاس با کمیسیون اصل نود و سازمان بازرسی کل کشور قابل تأمل‌ به نظر می‌رسند. مسائلی از قبیل حیطۀ صلاحیتیِ گسترده در نظارت بر سازمان‌ها و مقام‌های عمومی، گزارش‌دهی، اطلاع‌رسانی، فرآیند غیرقضایی و استقلال از حیث کارکردی، شخصی، تشکیلاتی، سازمانی و بودجه‌ای، بخشی از این ویژگی‌های حداقلی‌اند که مقالۀ حاضر با رویکردی تطبیقی نشان می‌دهد کمیسیون اصل نود با عنایت به تمام جوانب فوق در قیاس با سازمان بازرسی، وجوه اشتراک بیشتری با نهادهای آمبودزمان مدرن دارد. نتایج حاصل از این تحقیق می‌تواند به رفع کاستی‌ها در سازمان بازرسی، ارتقای ویژگی‌ها در کمیسیون اصل نود و رفع صلاحیت‌های موازی کمک کند

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Commission of Article 90 or State Inspection Organization? Comparison of Two Ombudsman Institutions, with Emphasis on Parliamentary Ombudsman of England

نویسندگان [English]

  • masih behnia 1
  • AMIR HOSSIN SADEGHI 2
1 Law, Faculty of Human Science, Buin Zahra Islamic Azad University, Ghazvin, Iran.
2 Law Faculty, Islamic Azad University Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In modern legal systems, Ombudsman institution enjoys a non-judicial characteristic which is recognized as a modern supervision tool of the activities of the government, with its main function being focused on defending the rights of individuals. Some of the characteristics governing these institutions, shared by most legal systems, seem noteworthy compared to Commission of Article 90 and State Inspection Organization. Such issues as extensive range of competence in supervision of organizations, public authorities, reporting, informing, non-judicial procedure and functional, individual, organizational and budget independence are some of these minimal characteristics, and employing a comparative approach, the present study demonstrates that considering all the issues mentioned above, compared to State Inspection Organization, Article 90 Commission has more in common with modern Ombudsman institutions. The results of this study can be used in elimination of the shortcomings in State Inspection Organization, enhancement of the characteristics of Article 90 Commission as well as omission of parallel competences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ombudsman
  • Commission of Article 90 of the Constitution
  • State Inspection Organization
  • Supervision

مراجع

  1. منابع

    1- فارسی

    الف) کتاب

    1. زارعی، محمدحسین، مطالعۀ تطبیقی مجالس قانون­گذاری، چاپ نخست، تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، 1384.
    2. زارعی، محمدحسین، نقش کمیسیون­های داخلی در نظارت پارلمانی، چاپ اول، تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، 1389.
    3. ساتیاناند، آناند، اقدامات آمبودزمان بر اساس قوانین اساسی، چهارمین اجلاس بازرسان کل آسیا، تهران: سازمان بازرسی کل کشور، 1387.
    4. عباسی، بیژن، حقوق اداری، چاپ اول، تهران: دادگستر، 1389.
    5. کدیور (الف)، جمیله، کمیسیون اصل نود؛ کارنامۀ اصل نود در مجلس ششم، جلد سوم، چاپ اول، تهران: امید ایرانیان، 1383.
    6. کدیور (ب)، جمیله، کمیسیون اصل نود؛ فعالیّت­ها و چالش­ها، جلدو دوم، چاپ اول، تهران: امید ایرانیان، 1383.

     

    ب) مقاله

    1. جلالی، محمد و رضوان ضیایی، نقش آمبودزمان­ها در توسعه و ارتقای مردم­سالاری، پژوهش حقوق عمومی، 1392، 15(39)، صص 166-129.
    2. حسینی، سید محمد، نظارت قضایی دیوان عدالت اداری و کمیسیون اصل نودم قانون اساسی بر مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، فقه، حقوق و علوم جزا، 1397، 7، صص 10-1.
    3. رضایی­زاده، محمدجواد و سعید عابدی، آمبادزمن: پاسدار حقوق شهروندان، مبتکر اصلاحات اداری، مطالعات حقوق خصوصی، 1389، 40(3)، صص 170-151.
    4. فلاح­زاده، علی­محمد و زهرا زارعی، بررسی تطبیقی سازمان بازرسی کل کشور و نهاد آمبودزمان، حقوق اداری، 1392، 1(2)، صص 158-127.
    5. گرجی ازندریانی، علی­اکبر و مهدی بابایی، آمبودزمان: هم­سنجیِ سامانه­های ایران، فرانسه و انگلستان، تحقیقات حقوقی، 1391، 57، صص 194-125.
    6. موسوی، سید فضل­الله و همکاران، بررسی استقلال نهاد آمبودزمان با نگاهی تطبیقی، مطالعات حقوق خصوصی، 1391، 42(4)، صص 234-217.
    7. موسی­زاده، ابراهیم، بررسی تطبیقی کمیسیون اصل نود و نهاد آمبودزمان، دیدگاه­های حقوقی قضایی، 1391، 57، صص 180-157.

     

    پ) پایان­نامه و رساله

    1. بادامچی، علی، «کمیسیون اصل نود قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد حقوق عمومی، تهران: دانشگاه تهران، 1376.
    2. جوکار، فضل­الله، «بررسی تطبیقی کمیسیون اصل نود قانون اساسی ج. ا. ا و آمبودزمان پارلمانی انگلستان»، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد حقوق عمومی، تهران: دانشگاه تهران، 1390.
    3. زارعی، الهه، «بررسی تطبیقی کمیسیون اصل نود و آمبودزمن»، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد حقوق عمومی، مازندران: دانشگاه مازندران، 1393.
    4. شفیعی، جعفر، «الگوی مطلوب نظام بازرسی کشوری از منظر تطبیقی با تأکید بر مورد ایران»، رسالۀ دکتری حقوق عمومی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1394.

     

    2- انگلیسی

    A) Book

    1. Begiraj et al. Ombudsman Schemes and Effective Access to Justice: A Study of International Practices and Trends. Bingham Center for The Rule of Law, 2018.
    2. Cane, P. Administrative Law, 5th Edition, New York: Oxford University Press, 2011.
    3. Gay, O. The Ombudsman: The Developing Role in the UK, UK: House of Commons Library, 2012.

     

    B) Article

    1. Batalli, M. “Role of Ombudsman Institution Over the Administration”, Academic Journal of Business, Administration, Law and Social Science, 2015, 1(3). pp. 232-240.
    2. Gregory, R. & P. Hutchesson, “The Parliamentary Ombudsman. A Study in the Control of Administrative Action”, The Cambridge Law Journal, 35(1), 1976. pp. 185-6.
    3. McMurtrie, S. N. “The Waiting Game: the Parliamentary Commissioner's Response to Delay in Administrative Procedures”. Public law, 1997, 1, pp. 159-173.
    4. Wade, W. H. R. “The British Ombudsman: A Lawyer’s View”. Administrative Law Review, 1972, 24(2), pp. 137-153.

     

    3) منابع اینترنتی

    1. پایگاه خبری تحلیلی انتخاب، کمیسیون اصل 90: موارد شکایت مجلس از احمدی­نژاد زیاد است، کد خبر: 116926. آخرین مشاهده: 15/3/1399، قابل دریافت در: www.entekhab.ir.
    2. مجلۀ خبری تابناک، وظایف و اختیارات کمیسیون اصل نود چیست؟ کد خبر: 813114، تاریخ انتشار: 11/4/1397، تاریخ آخرین مشاهده: 19/3/1399، قابل دریافت در: www.tabnak.ir
      1. A Study into Ombudsman Judicial Review. p. 31, Accessible on:

    https://www.sheffield.ac.uk/polopoly_fs/1.792260!/file/researchstudy2018.pdf; Last Visited: 2020/6/10.

    1. Housing Ombudsman Service, The Scheme, 2018, p. 1. Accessible on:

    https://www.housing-ombudsman.org.uk/wp-content/uploads/2018/05/Housing-Ombudsman-Scheme-May-2018.pdf; Last Visited: 2020/6/10.

    1. Prisons & Probation Ombudsman. Brief History. Accessible on:

    https://www.ppo.gov.uk/about/vision-and values/brief-history/; Last Visited: 2020/6/10.

     

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 تیر 1399
  • تاریخ بازنگری: 05 مرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 07 مرداد 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار